Σε αυτή τη σελίδα διαβάστε τα άρθρα:..
1) Χαρισματικά παιδιά.
2) Εφηβεία είναι θα περάσει.
3) Δυσλεξία ή τεμπελιά;
4) Ποιά είναι η κατάλληλη ηλικία για να μάθει το παιδί ξένες γλώσσες.
5) Μήπως έμπλεξε με κακές παρέες;
6) Πως θα μιλήσουμε στα παιδιά μας για την οικονομική κρίση.
7) Αν το παιδί δεν σας ακούει.
8) Έκθεση για τις Μαθησιακές Δυσκολίες.
9) Το τρομερό σας δίχρονο.
10) Αλλοδαπά παιδιά στο ελληνικό σχολείο.
11) Οι φωνές στα παιδιά επιδεινώνουν την άσχημη συμπεριφορά τους.
1)Χαρισματικά παιδιά.
1) Χαρισματικά παιδιά.
2) Εφηβεία είναι θα περάσει.
3) Δυσλεξία ή τεμπελιά;
4) Ποιά είναι η κατάλληλη ηλικία για να μάθει το παιδί ξένες γλώσσες.
5) Μήπως έμπλεξε με κακές παρέες;
6) Πως θα μιλήσουμε στα παιδιά μας για την οικονομική κρίση.
7) Αν το παιδί δεν σας ακούει.
8) Έκθεση για τις Μαθησιακές Δυσκολίες.
9) Το τρομερό σας δίχρονο.
10) Αλλοδαπά παιδιά στο ελληνικό σχολείο.
11) Οι φωνές στα παιδιά επιδεινώνουν την άσχημη συμπεριφορά τους.
1)Χαρισματικά παιδιά.
Μαρία Κοκκίνου
Όταν αναφερόμαστε στα χαρισματικά παιδιά θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι δεν εννοούμε ούτε τα έξυπνα παιδιά αλλά ούτε και τους καλούς μαθητές παρόλο που τα συγκεκριμένα παιδιά έχουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης αλλά δεν είναι καλοί μαθητές.
Για να υπάρξει χαρισματικότητα πρέπει να συντρέχουν τρεις βασικές συνθήκες (1978 Renzulli) που εκδηλώνονται σαν αλληλεπίδραση τριών χαρακτηριστικών: ευφυΐα (δεν σημαίνει καλή σχολική επίδοση) , προσήλωση στο καθήκον (χωρίς αυτήΜαρίαν η ευφυΐα δεν εκδηλώνεται) και δημιουργικότητα (νέες λύσεις σε παλιά προβλήματα)
Τα παιδιά με ταλέντο που μπορεί να μην έχουν υψηλό δείκτη ευφυΐας είναι επίσης χαρισματικά.
Χαρακτηριστικά των χαρισματικών παιδιών.
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι πολλά από τα χαρακτηριστικά της χαρισματικότητας εκδηλώνονται με αρνητική μορφή σε ένα περιβάλλον που δεν είναι πρόσφορο και δεκτικό.
Σε γνωστικό επίπεδο.
Συγκρατούν πληροφορίες (αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να τους προκαλεί βαρεμάρα).
Έχουν υψηλό επίπεδο γλωσσικής ανάπτυξης (στους άλλους μπορεί να φαίνεται σαν επίδειξη).
Είναι επίμονα και προσανατολισμένα στο στόχο (δίνουν την εντύπωση ότι είναι μη συνεργάσιμα και ισχυρογνώμονες).
Έχουν ικανότητα να επεξεργάζονται πολλές πληροφορίες ταυτόχρονα (για αυτό το λόγο δεν θέλουν να τα διακόπτουν,αρνούνται να κάνουν πολλή εξάσκηση, δεν τους αρέσει η ρουτίνα και φαίνονται πολύ σοβαρά).
Σε συναισθηματικό επίπεδο.
Είναι πολύ ευαίσθητα στις προσδοκίες των άλλων (ωστόσο είναι πολύ ευαίσθητα στην κριτική και θέλουν επιτυχία και αναγνώριση).
Έχουν χιούμορ (μερικές φορές γίνονται αντιπαθητικά αν το χρησιμοποιούν για να επιτεθούν στους άλλους).
Είναι πολύ ευαίσθητα (λόγο αυτού του χαρακτηριστικού δεν μπορούν να εστιάσουν σε ρεαλιστικούς στόχους).
Έχουν υψηλό επίπεδο ηθικής κριτικής (πολλές φορές απομονώνονται επειδή δεν ανέχονται τους συνομήλικους).
Σε φυσικό επίπεδο.
Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις σωματικές και διανοητικές επιδόσεις τους (έτσι συχνά αρνούνται να συμμετέχουν σε αθλήματα).
Σε κοινωνικό επίπεδο.
Θέλουν να έχουν κίνητρα για να κάνουν κάτι (πάντα χρειάζονται προκλήσεις).
Έχουν ανάγκη για αρχηγική δράση (αυτό το χαρακτηριστικό μπορεί να πάρει αρνητική μορφή).
Πώς να τα καθοδηγήσουμε.
Να τα επιταχύνουμε (να περνάνε δηλαδή τάξεις αλλά έτσι ίσως κοινωνικά να αισθάνονται άσχημα διότι έχουν τις ίδιες ανάγκες με τα άλλα παιδιά).
Να εμπλουτίζεται το πρόγραμμα τους (από τους γονείς κυρίως).
Να τα εντάσσουμε σε ειδικά προγράμματα στο σχολείο.
Να εκπαιδεύονται σε κάποια συγκεκριμένη καριέρα (να κάνουν δηλαδή πρακτική ή έρευνες).
Να έχουν κάποιον μέντορα.
Άλλα στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητά τους.
Βιώνουν τελειομανία, ευαισθησία, ένταση. Βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά και αντιδρούν διαφορετικά.
Κρύβουν τη χαρισματικότητά τους (συνήθως τα κορίτσια).
Εγκαταλείπουν το σχολείο (18-20% αυτών που εγκαταλείπουν είναι χαρισματικά παιδιά).
Το 3% περίπου στις τάξεις είναι χαρισματικά (έχουν νοημοσύνη 120-130 και πάνω).
Η χαρισματικότητα είναι ανεξάρτητη από κοινωνική τάξη, φύλο, χρώμα και οικονομική κατάσταση (ενώ τα παιδιά με καλές επιδόσεις είναι συνήθως από ευκατάστατες οικογένειες).
Τα περισσότερο χαρισματικά παιδιά προέρχονται από φτωχές οικογένειες επειδή οι φτωχές οικογένειες είναι αναλογικά περισσότερες από τις πλούσιες και όχι επειδή δημιουργούν συνθήκες για χαρισματικότητα.
Το τεστ και η διάγνωση για την ύπαρξη ή μη χαρισματικότητας είναι καλύτερα να γίνονται μέχρι την ηλικία των 9 χρόνων.
Αν τα παιδιά έχουν τρία τέταρτα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά πρέπει να παραπέμπονται για αξιολόγηση.
Μεγάλη ευαισθησία.
Τελειομανία.
Αίσθηση του χιούμορ.
Γρήγορη κατάκτηση της αναγνωστικής ικανότητας (συχνά πριν ακόμη πάνε σχολείο).
Αγάπη για τα βιβλία.
Χρήση της λογικής.
Πολύ καλή μνήμη.
Ικανότητα για γρήγορη μάθηση.
Εκτεταμένο λεξιλόγιο.
Περιέργεια (ρωτούν πολλές ερωτήσεις).
Έντονα συναισθήματα και έντονες αντιδράσεις.
Ενδιαφέρον για τα πολύπλοκα παζλ.
Τι πρέπει να προσέξουμε.
Να κάνουμε νωρίς την διάγνωση.
Να μην βάζουμε τα χαρισματικά παιδιά να διδάσκουν τα άλλα διότι μαθαίνουν με διαφορετικό τρόπο.
Να μην τα αφήνουμε να περιμένουν τους άλλους μαθητές.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2)Εφηβεία είναι θα περάσει.
Μαρία Κοκκίνου
Οι περισσότεροι γονείς από τη στιγμή που θα γεννηθεί το μωρό τους ονειρεύονται τα έκτα του γενέθλια. Τότε που θα είναι ένα μεγάλο παιδί και δεν θα χρειάζεται να ανησυχούν τόσο για την ασφάλεια του. Και πράγματι αυτό συμβαίνει. Όταν τα παιδιά κλείσουν τα έξη τους χρόνια φαίνεται ότι τα περισσότερα προβλήματα έχουν περάσει. Σταματάς να κλειδώνεις τα ντουλάπια αφού σίγουρα δεν θα πιούν το απορρυπαντικό για τα τζάμια. Βγάζεις το προστατευτικό δίχτυ από το μπαλκόνι αφού έχουν σταματήσει να ανεβαίνουν στις γλάστρες για να κοιτάξουν κάτω. Ακόμη και η γκρίνια έχει περιοριστεί αρκετά μια και δεν ζητάνε πια να τα πας στην παιδική χαρά στις 11 η ώρα το βράδυ.
Μπορούμε να πούμε ότι περνάς 5 ήρεμα χρόνια μέχρι να μπει το παιδί στα 11. Τότε, αίφνης, αρχίζουν όλα από την αρχή. Νιώθεις ότι οι παλιές ανησυχίες ξυπνούν, μόνο που μεταφέρονται από το χώρο του σπιτιού στον κοινωνικό χώρο. Και αυτή τη φορά σου είναι αδύνατον να ελέγξεις την κατάσταση με ένα αντιπυρετικό, μια φωνή, μια αγκαλιά, μια λιχουδιά! Δεν φοβάσαι πια για το απορρυπαντικό αλλά για το τσιγάρο ή τα ναρκωτικά. Δεν σκύβει πια από το μπαλκόνι αλλά θέλει να βγαίνει από το σπίτι και νιώθεις ότι θέλεις να βάλεις ένα προστατευτικό δίχτυ γύρο του αλλά δεν ξέρεις πως. Δεν γκρινιάζει πια για βόλτες ή παιχνίδια αλλά για ένα σπυράκι, για δυο τρίχες παραπάνω στα φρύδια, για τις ώρες που μπορεί να μείνει εκτός σπιτιού. Έχει μπει στη εφηβεία κι εσύ αρχίζεις πάλι να ανησυχείς και να νοσταλγείς τα παιδικά του χρόνια που τόσο ανυπόμονα περίμενες να περάσουν.
Η αλήθεια είναι ότι σε όλα τα παιδιά συμβαίνει κατά την προεφηβεία κάτι, μια ξαφνική μεταβολή. Η ψυχολογία τους αλλάζει. Από την ηλικία των έξι μέχρι τα έντεκα όλα πηγαίνουν καλά. Η εξέλιξή τους προχωρά με χαμηλή ταχύτητα. Φαίνονται ήρεμα και κοινωνικά προσαρμοσμένα. Και ξαφνικά παρουσιάζουν διαταραχές που κατά κάποιο τρόπο αποτελούν επανάληψη των διαταραχών που είχαν όταν ήταν μικρά. Βλέπουμε για παράδειγμα ότι ένα παιδί που είχε ανορεξία-δεν ήθελε δηλαδή να πιεί το γάλα του όταν ήταν μωρό- ξαφνικά στην προεφηβεία του να μην θέλει να τρώει. Επίσης, ξαφνικά αρχίζουν οι αϋπνίες σε παιδιά που μικρά πέρασαν περιόδους αϋπνίας.
«Μεγαλώνουν τα παιδιά μεγαλώνουν και τα βάσανα» λέει ο λαός αλλά οι νέες μαμάδες το μόνο που σκέφτονται είναι το να μεγαλώσουν λίγο τα μωρά τους για να μπορέσουν να κοιμηθούν λίγο παραπάνω και γιατί όχι να έχουν και λίγο χρόνο ελεύθερο να πιούν και ένα καφέ. Όταν αργότερα πια αρχίσουν να κολυμπούν στα θολά νερά της εφηβείας τότε μόνο θα καταλάβουν. Είναι καλύτερα να προσπαθείς να κοιμήσεις ένα ανήσυχο μωρό που είναι δίπλα σου από το να ξενυχτάς εναγωνίως περιμένοντας το παιδί σου να επιστρέψει από ένα πάρτι που ποτέ δεν συμφώνησες να πάει. Επίσης είναι καλύτερα να κάνεις μπάνιο και να ντύνεις ένα μωρό όσο κουραστικό και αν είναι από το να βγαίνει μόνο του από το μπάνιο με μαλλιά σαν εξωγήινος και τρεις μαύρες μπλούζες πάνω από ένα κουρελιασμένο τζιν. Και όταν μετά από όλους αυτούς τους καυγάδες, με όλα αυτά τα παράπονα από μέρος του παιδιού που σε κάνουν να νιώθεις ότι όλες σου οι προσπάθειες αν δεν ήταν λάθος , ήταν το λιγότερο άχρηστες, καλά είναι να έχεις φυλάξει και καμιά καρτούλα από τη γιορτή της μητέρας που έγραφε «στην πιο καλή μαμά του κόσμου» για να παρηγορείσαι. Είναι τόσες οι αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εφηβεία και τόσο κουραστικό ψυχικά να τις αντιμετωπίσεις, που σίγουρα η σωματική κούραση η οποία συνοδεύει το μεγάλωμα ενός μωρού έρχεται στην μνήμη σου σαν απόλαυση.
Ας πάρουμε για παράδειγμα την εμφάνιση. Όλοι οι έφηβοι ανησυχούν για την εμφάνισή τους. Και τα αγόρια ανησυχούν επίσης πολύ, παρόλο που δύσκολα το παραδέχονται, επειδή προτιμούν να πειράζονται μεταξύ τους, παρά να το συζητούν όπως κάνουν τα κορίτσια. Το αστείο βέβαια είναι ότι όσο προσπαθούν να τη βελτιώσουν τόσο φέρνουν το αντίθετο αποτέλεσμα αφού τα κριτήρια αισθητικής τους είναι μάλλον αμφιλεγόμενα. Πως είναι δυνατόν να θεωρούν «ουάου», όπως λένε, ένα πρόσωπο με 15 σκουλαρίκια πλαισιωμένο με αχτένιστα μαλλιά και ξενέρωτο ένα καθαρό χτενισμένο κεφάλι.
Τι τους ανησυχεί πάντως σε σχέση με τη εμφάνιση; Τα πάντα. Μερικά πράγματα βέβαια τους ανησυχούν περισσότερο. Τα αγόρια θέλουν να είναι ψηλά και να έχουν φαρδείς ώμους, ενώ τα κορίτσια θέλουν να είναι πολύ αδύνατα. Εξ ου και οι συνεχείς αποτυχημένες προσπάθειες για δίαιτα, που κάνουν την ανάμνηση του ταΐσματος ενός μωρού που διαρκεί περίπου μια ώρα να μοιάζει με διασκεδαστική εμπειρία. Επίσης πανικοβάλλονται στη θέα οποιουδήποτε χαρακτηριστικού μπορεί να παραπέμψει στο άλλο φύλο, όπως οι τρίχες για τα κορίτσια και η λεπτή σιλουέτα ή η έλλειψη χνουδιού στο πρόσωπο για τα αγόρια. Και οι γονείς τι μπορούν να κάνουν; Φαίνεται να βρίσκονται σε αδιέξοδο. Όταν η έφηβη κοιτάζεται προσεκτικά στον καθρέφτη και ρωτάει την μητέρα της αν είναι όμορφη και η μητέρα της, αφού την κοιτάξει προσεκτικά για να μην νομίσει ότι αδιαφορεί, της λέει ότι είναι κούκλα για να εισπράξει την απάντηση ότι «τι θα έλεγες αφού είμαι κόρη σου», συνοδευόμενη από μια απερίγραπτη γκριμάτσα, τα πράγματα σίγουρα θα μπορούσαν να θεωρηθούν απελπιστικά. Όμως οι γονείς δεν πρέπει να δραματοποιούν την κατάσταση σχετικά με το θέμα. Το να κάνεις στους εφήβους υπερβολικά κομπλιμέντα σίγουρα δεν είναι ο καταλληλότερος τρόπος να τα ανακουφίσεις, διότι απλά δεν θα σε πιστέψουν. Ο διάλογος μπορεί να βοηθήσει πολύ, ειδικά αν τα προβλήματα στην εμφάνιση υπάρχουν πραγματικά λόγω ορμονικών αλλαγών. Οι γονείς μπορούν να εξηγήσουν στον έφηβο ότι όλοι μας κάποτε είχαμε τα ίδια προβλήματα, όπως τα σπυράκια για παράδειγμα, και ότι σίγουρα δεν θα τα έχουν για πάντα.
Εκτός από την εμφάνιση πάντως υπάρχουν πιο ομιχλώδη πεδία στα οποία θα χρειαστεί να δώσουν μάχες οι γονείς και όπου ο εχθρός φαίνεται να είναι αόρατος και ανίκητος. Το παιδί για πρώτη φορά φαίνεται να ανακαλύπτει την αφηρημένη σκέψη και μπορεί να συλλογίζεται υποθετικά. Αντιλαμβάνεται ότι του παρέχονται απεριόριστες δυνατότητες στο πνευματικό επίπεδο και προσπαθεί να τις ενεργοποιήσει. Ξαφνικά αρχίζει να κάνει περίεργες συζητήσεις για φιλοσοφία, θρησκεία και μεταφυσική σε σημείο που κάνει τους γονείς να ανησυχούν. Αρχίζει επίσης να εκφράζεται με άλλο τρόπο. Αντί για παράδειγμα να λέει ότι αντιπαθεί το συμμαθητή ή τον καθηγητή του τονίζει ότι λατρεύει την ελευθερία και μισεί τον εξαναγκασμό, την εκμετάλλευση και την πνευματική καθοδήγηση. Γενικά οι έφηβοι έχουν την τάση να ασχολούνται με αφηρημένα και θεωρητικά θέματα. Είναι το ολοκαίνουργιό τους εργαλείο. Κατασκευάζουν πολύπλοκες πολιτικές θεωρίες και ανακαλύπτουν περίεργα φιλοσοφικά αξιώματα. Αναπτύσσουν σχέδια για την ολοκληρωτική επαναδιοργάνωση του κοινωνικού συστήματος και έχουν μεταφυσικές αναζητήσεις. ‘Άραγε ποιος γονιός μετά από αντίστοιχες πολύωρες συζητήσεις δεν έχει νοσταλγήσει τον καιρό που προσπαθούσε να πείσει το μωρό του ότι τα τρία παγωτά την ημέρα κάνουν κακό; Και σε αυτή την περίπτωση πάντως οι ήρεμες συζητήσεις μπορεί να ανακουφίσουν τον έφηβο και ίσως ανακουφίσουν κι εμάς τους γονείς που μέσα στον αγώνα της καθημερινότητας έχουμε ξεχάσει πώς να ονειρευόμαστε το πιθανό και το ιδεατό.
Ακόμη όμως κι αν έχουν οι γονείς κατορθώσει να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους μετά από τις αδιάκοπες γκρίνιες για την εμφάνιση και τις ατέλειωτες συζητήσεις υπαρξιακού και φιλοσοφικού περιεχομένου, τα προβλήματα δεν έχουν τελειώσει, καθώς υπάρχουν και οι απρόβλεπτες καταστάσεις, που συμβαίνουν επιλεκτικά στον κάθε γονέα. Ο έφηβος νομίζει ότι όλοι ασχολούνται μαζί του. Όταν οι γονείς ψιθυρίζουν ξέρει ότι μιλάνε γι αυτόν. Όταν οι συμμαθητές γελάνε ξέρει ότι τον κοροϊδεύουν. Επίσης ξέρει ότι όλοι στο δρόμο κοιτάζουν το ρεβέρ του παντελονιού του που δεν έχει το σωστό μήκος και το σχολιάζουν. Κατασκευάζει ένα φανταστικό κοινό που τον παρακολουθεί συνεχώς. Αυτό εξάλλου δικαιολογεί και την εμμονή των εφήβων με κάθε μικρό σπυράκι, την τούφα των μαλλιών που πετάει λίγο ή το μπλουζάκι που δεν έχει την .ίδια απόχρωση με τα παπούτσια. Πολλές φορές ωστόσο αυτοί οι θεατές δεν είναι και απόλυτα φανταστικοί, αφού οι έφηβοι παρατηρούν ο ένας τον άλλο.
Τέλος εκτός από το φανταστικό τους κοινό τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν και έναν έντονο εγωκεντρισμό, παρόλο που μπορούν να αντιληφθούν ότι οι άλλο άνθρωποι κάνουν τις δικές τους σκέψεις. Επειδή έχουν τόσο μεγάλη εμμονή με τον εαυτό τους, πιστεύουν ότι και οι άλλοι ασχολούνται συνέχεια μαζί τους. Και όχι μόνον αυτό. Πιστεύουν ότι είναι τόσο ξεχωριστοί που κανείς στην ιστορία της ανθρωπότητας δεν έχει νιώσει όπως αυτοί. Κανείς δεν έχει ερωτευτεί όπως αυτοί. Κανείς δεν έχει παρεξηγηθεί τόσο σκληρά. Κανείς ποτέ δεν ήταν τόσο ευαισθητοποιημένο ς στις αδικίες αυτού του κόσμου. Το πιο περίεργο, αλλά και επικίνδυνο στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι η απίστευτη σιγουριά τους ότι πρόκειται για τόσο μοναδικούς τύπους, ώστε για αυτούς δεν ισχύουν οι νόμοι της φύσης. Πιστεύουν με απόλυτη σιγουριά ότι με έναν μαγικό τρόπο προστατεύονται από αυτά που συμβαίνουν στους άλλους ανθρώπους. Δεν θα χτυπήσουν αν τρέχουν με τη μοτοσικλέτα, δεν θα χρειαστούν προφυλακτικό στο σεξ και δεν θα απειληθούν από τα ναρκωτικά. Αυτά συμβαίνουν στους άλλους και όχι σε μένα είναι το εγωκεντρικό συμπέρασμα που από τη μια οδηγεί τους έφηβους στο να διακινδυνεύουν τη ζωή τους και από την άλλη τους γονείς να περνούν ατέλειωτες ώρες αγωνίας, που δεν συγκρίνονται σε τίποτα με τον πυρετό ή το βήχα ενός μωρού.
Γιατί οι έφηβοι είναι υπέροχοι.
Έχουν ενεργητικότητα, ζωτικότητα, ενδιαφέρονται για το μέλλον του κόσμου και αμφισβητούν αξίες, φιλοσοφίες και θεσμούς.
Είναι υπερευαίσθητοι, έχουν κουράγιο, τολμούν να ρισκάρουν και αγωνίζονται για την ανεξαρτησία τους.
Προσαρμόζονται εύκολα στις αλλαγές, είναι τίμιοι, ειλικρινείς, ασυμβίβαστοι, και πιστοί σε αυτά που πιστεύουν.
Οδηγίες προς τους γονείς.
Μην τους κάνετε υπερβολικά κομπλιμέντα.
Μην τους λέτε ότι κάνουν λάθος.
Μην τους λέτε ότι κάποτε θα προσγειωθούν και θα κάνουν ότι κι εσείς.
Μην τους ειρωνεύεστε για τις υπερβολές τους.
Μην επικρίνετε τους φίλους τους.
Μην αμφισβητείτε την ικανότητά τους να γίνουν ανεξάρτητοι.
Μην συζητάτε με κανέναν το περιεχόμενο των διαλόγων σας.
Αντιμετωπίστε με σοβαρότητα όλα τους τα προβλήματα, ακόμη και αυτά που σας φαίνονται ασήμαντα.
Επιβάλετε περιορισμούς όταν νομίζετε ότι ο έφηβος ακολουθεί επικίνδυνο δρόμο. Το ίδιο το παιδί θα αισθανθεί ασφάλεια.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3)Δυσλεξία ή τεμπελιά.
Μαρία Κοκκίνου
Τι είναι δυσλεξία.
Δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που παρουσιάζεται κυρίως στην ανάγνωση, στην ορθογραφία και στα γραπτά. Είναι ιδιαίτερα παραπλανητική κατάσταση επειδή δεν φαίνεται καθόλου στον προφορικό λόγο αφού οι δυσλεξικοί είναι συνήθως προικισμένα άτομα με μεγάλη ευφυΐα, δημιουργικότητα και εφευρετικότητα. Θα πρέπει να τονιστεί επίσης ότι δεν είναι διανοητική καθυστέρηση, δυσκολία στην αντίληψη, πρόβλημα γλώσσας, πρόβλημα προσωπικότητας ή ψυχολογικό πρόβλημα. Εξ ορισμού λοιπόν η δυσλεξία είναι ένα σοβαρό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται σωστά και έγκαιρα αφού το δυσλεξικό παιδί έχει την πνευματική ωριμότητα να ξεπεράσει τις δυσκολίες του και να αποδώσει στο μέγιστο των εξαιρετικών δυνατοτήτων του. Μην ξεχνάμε ότι πολλά άτομα που έγραψαν ιστορία στις επιστήμες και στις τέχνες ήταν δυσλεξικά.
Τα αίτια της δυσλεξίας.
Παρόλο που τα ακριβή αίτια της δυσλεξίας δεν έχουν ακόμη προσδιοριστεί εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι η αιτία βρίσκεται στην διαφορετική κατασκευή του οπτικού συστήματος και στη λειτουργία του εγκεφάλου που δυσκολεύει το άτομο στον γραπτό λόγο. Τα δυσλεξικά άτομα σκέφτονται γρήγορα με εικόνες ενώ ένα συνηθισμένο άτομο σκέφτεται αργά με λέξεις. Οπότε η δυσλεξία μπορεί να θεωρηθεί και πλεονέκτημα το οποίο δεν μπορεί να αξιοποιηθεί σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που βασίζεται στο γραπτό λόγο. Το μυαλό του δυσλεξικού παιδιού είναι για να το πούμε παραστατικά σαν μια Ferrari που τη βάζουν να τρέξει σε στενό μονοπάτι. Έχει επίσης διαπιστωθεί ότι η δυσλεξία είναι κληρονομική αφού έχει βιολογικά αίτια.
Πόσο συχνή είναι η δυσλεξία.
Το ποσοστό των ατόμων με δυσλεξία υπολογίζεται ότι είναι ένα 3%-5%. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι το ποσοστό των ατόμων που εμφανίζουν μαθησιακά προβλήματα είναι 15%-20% του μαθητικού πληθυσμού αλλά μόνο ένα ποσοστό έχει δυσλεξία. Τα υπόλοιπα προβλήματα είναι χαμηλή ευφυΐα, ψυχολογικά ή εκπαιδευτικά προβλήματα ή αρνητικοί περιβαλλοντολογικοί παράγοντες. Όσον αφορά το φύλο η δυσλεξία εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια (αναλογία 3-4 αγόρια προς ένα κορίτσι) αλλά όταν εμφανίζεται στα κορίτσια μπορεί να έχει πολύ έντονη μορφή.
Πως γίνεται η διάγνωση της δυσλεξίας.
Η απλή διάγνωση της δυσλεξίας δεν είναι αρκετή όσον αφορά την αντιμετώπιση τους προβλήματος αφού είναι απαραίτητο να γίνει ακριβής και εξατομικευμένη διάγνωση για την κάθε περίπτωση έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να εφαρμοστεί μια παρέμβαση που να εναρμονίζεται με τις δυνατότητες, την προσωπικότητα, τις ατομικές αδυναμίες και τα ατομικά πλεονεκτήματα του παιδιού. Δυστυχώς όμως στην Ελλάδα η σχετική νομοθεσία δεν θέτει αντικειμενικά κριτήρια για την διάγνωση της δυσλεξίας αφήνοντας περιθώριο στον κάθε ειδικό να εφαρμόζει τη δική του μέθοδο. Αυτό φυσικά θα μπορούσε να είναι επικίνδυνο σε περιπτώσεις όπου υπάρχει άγνοια ή αμέλεια (να μην μιλήσουμε βέβαια για παρανομίες ειδικά στις περιπτώσεις που ένα παιδί μπορεί να εξεταστεί στις Πανελλήνιες εξετάσεις προφορικά αν διαγνωστεί δυσλεξικό).
Η μέθοδος διάγνωσης γενικά εξαρτάται από τον προσανατολισμό του κάθε επιστήμονα (αν είναι δηλαδή γιατρός, παιδαγωγός ή ψυχολόγος). Οι γιατροί ως επί το πλείστον χρησιμοποιούν τη μέθοδο που καταλήγει στην διάγνωση της δυσλεξίας αποκλείοντας άλλους παράγοντες σαν αιτία της αναγνωστικής ανικανότητας. Το μειονέκτημα αυτής της μεθόδου είναι το ότι παραβλέπει το γεγονός ότι μερικές φορές μαζί με την δυσλεξία μπορεί να υπάρχουν και άλλα προβλήματα κυρίως συναισθηματικά (που μπορεί αν έχουν προκληθεί και από την ύπαρξη της ίδιας της δυσλεξίας). Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν περισσότερο ψυχομετρικές και ψυχογλωσσικές πληροφορίες για να κάνουν διάγνωση αλλά υπάρχει περίπτωση να συναντήσουμε τις ίδιες πληροφορίες και σε μη δυσλεξικά άτομα. Οι παιδαγωγοί τέλος αναλύουν τα αναγνωστικά και ορθογραφικά λάθη του παιδιού έχοντας το μειονέκτημα ότι αντιμετωπίζουν τα δυσλεκτικά παιδιά σαν ένα ομοιογενές σύνολο.
Πρόσφατα το τεστ οφθαλμοκίνησης του Γ. Παυλίδη (καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας) κερδίζει έδαφος στην διάγνωση της δυσλεξίας αφού πληροί το κριτήριο της αντικειμενικότητας. Το συγκεκριμένο τεστ δεν έχει σχέση με την ποιότητα της όρασης αλλά αντανακλά τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος. Στηρίζεται γενικά στο γεγονός ότι τα νευρολογικά προβλήματα (Πάρκινσον, Αλτσχάιμερ, σχιζοφρένεια) απεικονίζονται στην λανθασμένη οφθαλμοκίνηση και επειδή η δυσλεξία είναι νευρολογικό πρόβλημα αντικατοπτρίζεται και αυτή στη οφθαλμοκίνηση. Το τεστ αυτό είναι ανεξάρτητο από την ευφυΐα, την γλώσσα που μιλάει το παιδί, την αναγνωστική του ικανότητα και οποιουσδήποτε ψυχολογικούς παράγοντες που μπορεί να παρεμβαίνουν ή να συνυπάρχουν αφού το μόνο που κάνει το παιδί κατά την διάρκεια του τεστ είναι το να ακολουθεί με τα μάτια του σιωπηλά διάφορους φωτεινούς ερεθισμούς.
Σχέση δυσλεξίας και γλώσσας.
Ένα από τα πρώτα ερωτήματα που απασχόλησαν όσους ασχολήθηκαν με την δυσλεξία είναι το αν η δυσλεξία έχει σχέση με την δομή της γλώσσας. Το ερώτημα είναι δηλαδή αν στις γλώσσες που η φωνημική – γραφημική αντιστοιχία δεν είναι πολύ ισχυρή (αν δηλαδή οι λέξεις γράφονται διαφορετικά από ότι διαβάζονται) το πρόβλημα της δυσλεξίας είναι πιο έντονο. Πάντως παρόλο που δεν έχει δοθεί ξεκάθαρη απάντηση έχει παρατηρηθεί ότι σε χώρες όπου η αντιστοιχία είναι ισχυρή όπως στα Ιταλικά και τα Ισπανικά και πάλι το ποσοστό των δυσλεξικών παιδιών είναι περίπου το ίδιο. Εξάλλου σε δίγλωσσα παιδιά όπου μιλούν δυο γλώσσες με διαφορετική αντιστοιχία μπορούμε να δούμε ότι έχουν πρόβλημα και στις δυο γλώσσες. Άρα η δυσλεξία δεν έχει σχέση με την φύση της γλώσσας αλλά με την κατάσταση του ατόμου. Όμως το θέμα δεν τελειώνει εδώ. Από έρευνες που έχουν γίνει στην Ιαπωνία όπου δεν υπάρχει ισχυρή αντιστοιχία ανάμεσα στο πως γράφονται και πως διαβάζονται οι λέξεις παρατηρείται πολύ μικρός αριθμός ατόμων με αναγνωστικά προβλήματα. Αυτό συμβαίνει επειδή οι Ιάπωνες χρησιμοποιούν ένα συλλαβικό σύστημα για να έρθουν σε επαφή τα παιδιά με την γλώσσα αρχικά και μετά εισάγουν το ολικό σύστημα όπου τα ιδεογράμματα διαβάζονται σαν λέξεις. Οπότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η δυσλεξία μπορεί να μην έχει σχέση με τη φύση της γλώσσας (εξάλλου ποια γλώσσα μπορεί αν θεωρηθεί πιο δύσκολη από την Ιαπων9ική) αλλά με την κατάσταση του ατόμου και τον τρόπο διδασκαλίας του γραπτού λόγου.
Γιατί υπάρχει φόβος και ταμπού απέναντι στη δυσλεξία.
Πρώτα από όλα φταίει η άγνοια. Το ότι ένα άτομο δεν μπορεί να προσαρμοστεί σε ένα περιβάλλον δεν σημαίνει ότι είναι απαραίτητα ελλειμματικό. Είναι απλά διαφορετικό. Αν δηλαδή δεν μπορεί να αποδώσει στο γραπτό λόγο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ιδιαίτερες ικανότητες σε άλλους τομείς. Απλά συμβαίνει ο γραπτός λόγος στην κοινωνία μας να αξιολογείται πολύ ψηλά. Ένα παράδειγμα μπορεί να δοθεί από το χώρο του αθλητισμού. Στην κοινωνία μας οι αθλητικές επιδώσεις δεν θεωρούνται απαραίτητες. Αν κάποιο παιδί δεν μπορεί να τρέξει γρήγορα δεν το θεωρούμε ελλειμματικό και δεν αμφισβητούμε την ευφυΐα του ή την κανονικότητα του ή την ικανότητά του να διαπρέψει σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής του. Αν όμως ένα παιδί δεν μπορεί να διαβάσει γρήγορα τότε αμφισβητείται η κανονικότητά του και γενικά η ικανότητα του σε σημείο που να παραβλέπονται τομείς όπου υπερτερεί όπως είναι η δημιουργικότητα, η εφευρετικότητα, και η ικανότητα του στον προφορικό λόγο. Με άλλα λόγια αν ο προφορικός λόγος ήταν πιο σημαντικός από τον γραπτό στο χώρο του σχολείου τα μη δυσλεξικά παιδιά θα είχαν το πρόβλημα.
Ένας άλλος λόγος που υπάρχει προκατάληψη απέναντι στα δυσλεξικά παιδιά είναι το ότι διαφέρουν από την πλειονότητα και αυτό η κοινωνία μας δεν το συγχωρεί ακόμη και στην περίπτωση των χαρισματικών ατόμων. Το βλέπουμε καθημερινά. Υπάρχει φόβος γενικά απέναντι στην διαφορετικότητα και όλοι προσπαθούμε να είμαστε «νορμάλ» και να κάνουμε και τα παιδιά μας «νορμάλ». Είναι πολύ δύσκολο οπότε υπό αυτές τις συνθήκες να αποκαλύψουμε τον πραγματικό μας εαυτό και την διαφορετικότητά μας. Οι γονείς όμως που έχουν δυσλεκτικά παιδιά θα πρέπει να τα βοηθήσουν να κατανοήσουν την διαφορετικότητά τους και να μην φοβούνται να την αποκαλύψουν. Το μόνο σημαντικό μαθησιακό πρόβλημα εξάλλου είναι ο φόβος. Ο φόβος εμποδίζει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες τους και ο φόβος τα εμποδίζει να προβάλουν τα πλεονεκτήματά τους. Το παιδί δεν πρέπει να αισθανθεί ότι υστερεί σε κάτι επειδή έχει δυσλεξία. Αντίθετα θα πρέπει να καταλάβει ότι έχει ένα πλεονέκτημα που θα πρέπει να χαλιναγωγήσει. Οπότε αν έχει δυσλεξία μπορείτε να του πείτε ότι έχετε καλά νέα επειδή έχει ένα πολύ δημιουργικό και εφευρετικό μυαλό που τρέχει πολύ γρήγορα σαν ένα καλό αυτοκίνητο αλλά θα χρειαστεί κάποιες διορθώσεις στα φρένα του για να μπορεί να ελέγχει την ταχύτητα. Θα πρέπει δηλαδή να δουλέψει στο έλεγχο του μυαλού του που το εμποδίζει να διαβάζει προσεκτικά.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των δυσλεξικών παιδιών.
Υπάρχει σύγχυση του αριστερού με το δεξί.
Κατά την ανάγνωση τα μάτια κινούνται παλινδρομικά.
Έχουν κινητική αδεξιότητα.
Παρουσιάζουν υπερκινητικότητα.
Δεν έχουν σωστή αντίληψη του χρόνου.
Δυσκολεύονται να επαναλάβουν πολυσύλλαβες λέξεις.
Δυσκολεύονται στην αντίστροφη μέτρηση.
Δυσκολεύονται να διακρίνουν μορφές.
Δυσκολεύονται να δουν τη διαφορά ανάμεσα σε λέξεις που περιέχουν \τα ίδια γράμματα όπως τους-στους.
Δυσκολεύονται να προφέρουν ασυνήθιστες λέξεις.
Δεν προφέρουν σωστά τα φωνήεντα.
Διαβάζουν ανάποδα όπως για παράδειγμα αντί για χα διαβάζουν αχ.
Αντικαθιστούν λέξεις με άλλες που έχουν την ίδια σημασία όπως για παράδειγμα μητέρα-μαμά.
Αντικαθιστούν λέξεις με άλλες που οπτικά μοιάζουν όπως για παράδειγμα χεράκια-χαρτάκια.
Όταν γράφουν οι λέξεις είναι δυσανάγνωστες λόγω της ακαταστασίας.
Ενώνουν τις λέξεις μεταξύ τους όταν γράφουν ή αφήνουν αδικαιολόγητα κενά.
Κάνουν λάθη ενώ γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες.
Δεν μπορούν να αντιγράψουν γρήγορα και σωστά από τον πίνακα.
Δεν μπορούν να ευθυγραμμίσουν λέξεις πάνω στο χαρτί.
Γράφουν τις λέξεις σαν σε καθρέφτη όπως ε αντί για 3.
Χρησιμοποιούν κεφαλαία γράμματα ανάμεσα σε μικρά μιας λέξης.
Παραλείπουν, επαναλαμβάνουν ή αντιμεταθέτουν γράμματα στην ίδια λέξη.
Στην έκθεση γράφουν τηλεγραφικά, με κακή σύνταξη και επαναλήψεις.
Έχουν δυσκολία στην απομνημόνευση της σειράς και της θέσης λέξεων όπως των μηνών του έτους ή των ημερών της εβδομάδας.
Χάνουν τη σειρά όταν απαγγέλλουν πίνακες απομνημόνευσης όπως ο πίνακας του πολλαπλασιασμού.
Όταν γράφουν αριθμούς σε υπαγόρευση συχνά τους γράφουν λάθος όπως αντί για 5 γράφουν 2 ή αντί για 6 γράφουν 9.
Μερικές φορές δυσκολεύονται στην αφαίρεση των αριθμών και χρειάζονται αντικείμενα για να αφαιρέσουν.
Ξεχνούν τα κρατούμενα όταν κάνουν πράξεις.
Ενώ κάνουν μια πράξη συχνά ξεχνούν τι πράξη κάνουν.
Συχνά δυσκολεύονται να λύσουν προβλήματα.
Μερικά δυσλεξικά παιδιά παρουσιάζουν μεγάλη επίδοση στην αριθμητική παρόλο που σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
Μερικές φορές ο τραυλισμός και οι δυσκολίες στην ομιλία μπορεί να σχετίζονται με την δυσλεξία.
Τα δυσλεξικά παιδιά μερικές φορές αργούν να αναπτύξουν τις ικανότητες στη σωστή ομιλία.
Μερικά δυσλεξικά παιδιά παρόλο που διαβάζουν καλά έχουν πρόβλημα στην ορθογραφία.
Μερικά παιδιά γράφουν το ίδιο καλά με το δεξί και τι αριστερό χέρι.
Μπορούν να διαβάζουν λέξεις το ίδιο και από καθρέφτη και ανάποδα.
Δυσκολεύονται στην κατανόηση του κειμένου όταν διαβάζουν.
Στο σχολείο δεν προσέχουν, αφαιρούνται, είναι ανήσυχα, δεν συγκεντρώνονται, αποφεύγουν να συμμετέχουν στο μάθημα και προσπαθούν να προσελκύσουν την προσοχή με αρνητικό τρόπο.
Στο σπίτι κουράζονται εύκολα όταν μελετούν, διασπάται η προσοχή τους και παραπονιούνται συνέχεια.
Φυσικά με ένα μόνο από αυτά τα χαρακτηριστικά οι γονείς δεν πρέπει να ανησυχούν. Θα πρέπει να συνυπάρχουν τα περισσότερα για υποψιαστείτε ότι το παιδί έχει δυσλεξία.
Που να απευθυνθούν οι γονείς.
Αν είστε ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ μπορείτε να πάρετε το 184 για να κλείσετε ραντεβού με ειδικό. Μπορείτε να ζητήσετε να σας κλείσουν στο Περιστέρι αν θέλετε όπου έχουν καλή μονάδα (το τηλέφωνο στο Περιστέρι είναι 2105705618). Διαφορετικά να ζητήσετε να σας κλείσουν στο Κέντρο Παιδοψυχικής Υγιεινής που είναι πολύ καλό επίσης (βρίσκεται στην Αραχώβης και Ιπποκράτους, τηλ. 2103604919). Αν δεν είστε ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ μπορείτε να πάτε στη Μονάδα Οικογενειακής Θεραπείας στο Παγκράτι (τηλ. 2107232213) ή στο Κέντρο Συμβουλευτικής του Δήμου Αθηναίων (τηλ. 2105232213). Ακόμη όμως και αν είστε ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ μπορείτε να επιλέξετε το Κέντρο στο Δήμο Αθηναίων ή στο Παγκράτι.
Πριν όμως κάνετε οτιδήποτε συζητήστε με τους δασκάλους του παιδιού για να σας παραπέμψουν ή ζητήστε πληροφορίες από υπηρεσίες του Δήμου σας για το αν υπάρχει μονάδα διάγνωσης στο δήμο. Προσέξτε όμως ο φορέας που θα κάνει την διάγνωση να αναγνωρίζεται έτσι ώστε να μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την διάγνωση στο σχολείο του παιδιού.
Πως αντιμετωπίζεται η δυσλεξία.
Κανείς δεν μπορεί να μάθει σε κανένα τίποτα. Το μόνο που μπορεί να κάνει κάποιος είναι το να βοηθήσει ένα παιδί να μάθει από μόνο του. Η μάθηση δεν προσφέρεται αλλά κατακτιέται. Η μάθηση όμως δεν έχει σχέση μόνο με το αντικείμενο που είναι επιθυμητό ή αναγκαίο να μάθει ένα παιδί αλλά και με πολλούς άλλους παράγοντες που πλαισιώνουν την διαδικασία. Ένας σημαντικός παράγοντας είναι και η ενθάρρυνση και η θετική ατμόσφαιρα ειδικά με τα δυσλεκτικά παιδιά που έχουν επίγνωση των πνευματικών τους ικανοτήτων αλλά βλέπουν ότι δυσκολεύονται στον τομέα της ανάγνωσης και εκνευρίζονται. Άρα το πρώτο που πρέπει να γίνει είναι το να υπάρχει ένα θετικό και ενθαρρυντικό περιβάλλον για το παιδί.
Φυσικά η καλή θέληση δεν αρκεί για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της δυσλεξίας. Χρειάζεται επιστημονικά τεκμηριωμένη μέθοδος. Σε γενικές γραμμές πάντως η μέθοδος διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης που βασίζεται στην χρησιμοποίηση γραμμάτων ή λέξεων ως μονάδων ανάγνωσης δεν βοηθάει τα δυσλεκτικά παιδιά. Έρευνες έχουν δείξει ότι καλύτερη μέθοδος διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης είναι αυτή που βασίζεται στις συλλαβές η οποία ταιριάζει περισσότερο στην διαδικασία που ακολουθούν τα παιδιά για την αναγνώριση και μετάφραση των συμβόλων κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης.
Πως εξετάζονται τα δυσλεξικά παιδιά στο σχολείο.
Τα δυσλεξικά παιδιά μπορούν να εξετάζονται μόνο προφορικά από το γυμνάσιο μέχρι και το πανεπιστήμιο εφόσον υπάρχει υπάρχει επίσημη διάγνωση από δημόσιο φορέα αναγνωρισμένο από το Υπουργείο παιδείας και εφόσον το επιθυμούν οι γονείς. Ο λόγος που επιλέγεται η προφορική εξέταση για τα δυσλεκτικά παιδιά είναι το ότι αν θέλουμε να ανταγωνιστούν τους συμμαθητές τους επί ίσοις όροις θα πρέπει να εξετάζονται όλοι οι μαθητές εκεί που αποδίδουν καλύτερα. Οπότε αφού τα μη δυσλεκτικά παιδιά αποδίδουν εξίσου καλά και στα γραπτά και στα προφορικά ενώ τα δυσλεκτικά μόνο στα προφορικά είναι δίκαιο να εξετάζονται με διαφορετικές μεθόδους. Φυσικά η προφορική εξέταση με τον τρόπο που γίνεται δεν μπορεί να έχει την αντικειμενικότητα της γραπτής όπου το γραπτό μπορεί να το ελέγξει όποιος θέλει μετά την εξέταση αλλά το πρόβλημα θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί αν μαγνητοφωνούσαν ή βιντεοσκοπούσαν την προφορική εξέταση.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------
4)Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να μάθει το παιδί ξένες γλώσσες.
Μαρία Κοκκίνου
Έχετε παρακολουθήσει ποτέ ενήλικα με πτυχία και γνώσεις να προσπαθεί με πολύ κόπο να μάθει μια ξένη γλώσσα; Έχετε εκπλαγεί ποτέ με μωρά που μιλούν δυο γλώσσες άπταιστα; Σας φαίνεται παράλογο να βασανίζεται ένας ενήλικας να κάνει αυτό που τόσο αυθόρμητα κατορθώνει ένα μωρό; Κι όμως σε σχέση με την εκμάθηση των ξένων γλωσσών, έτσι είναι τα πράγματα.
Η ξένη γλώσσα δεν είναι Ιστορία ή Μαθηματικά για να σε βοηθήσει η θέληση, η πείρα και η επιμονή στην εκμάθησή της. Είναι μια γλώσσα σαν τη μητρική και η φύση έχει φροντίσει να την μαθαίνουμε πολύ νωρίς στη ζωή μας. Οι γλώσσες μαθαίνονται όλες με τον ίδιο μηχανισμό και πρέπει να κατακτηθούν όταν η ηλικία είναι κατάλληλη για την εκμάθηση της γλώσσας γενικά. Αυτή η ηλικία είναι η προσχολική με μια περίοδο τελειοποίησης που διαρκεί μέχρι και 12 χρόνια. Αν προσπαθήσουμε να μάθουμε μια γλώσσα σαν ενήλικες σπάνια θα μπορέσουμε να την μάθουμε τέλεια.
Μέχρι πρόσφατα, οπότε αναπτύχθηκε η έρευνα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου, οι απόψεις πάνω στο θέμα ήταν συγκρουόμενες. Από πολύ παλιά όμως, ακόμη και πριν το επιβεβαιώσει η εκπαιδευτική έρευνα, είχε ελκύσει το ενδιαφέρον των εκπαιδευτικών το γεγονός ότι πολλά παιδάκια μεταναστών μιλούσαν άπταιστα δυο γλώσσες, ενώ για τους γονείς τους ήταν ιδιαίτερα δύσκολο να μάθουν τη γλώσσα της νέας τους πατρίδας. Τουλάχιστον δεν ήταν τόσο εύκολο όσο για τα παιδιά τους. Στη Σουηδία, όπου υπάρχουν παιδικοί σταθμοί για τα παιδιά των μεταναστών και όπου διδάσκονται μέχρι και 3 γλώσσες ταυτόχρονα, μπορείς να δεις τρίχρονα παιδιά να μιλάνε 3 γλώσσες άπταιστα. Ο άνθρωπος μπορεί να μάθει όσες γλώσσες θέλει, αρκεί να έρθει σε επαφή με τις γλώσσες αυτές στην κατάλληλη ηλικία. Και η κατάλληλη ηλικία είναι η προσχολική. Αν κατά τη διάρκεια αυτής της ηλικίας το παιδί έρχεται σε επαφή με 5 γλώσσες θα μάθει 5. αν έρθει σε επαφή με μία μόνο γλώσσα θα μάθει μία.
Γιατί η προσχολική ηλικία είναι η πιο κατάλληλη για την εκμάθηση των γλωσσών.
Σύμφωνα με τη Jeanette Vos , συγγραφέα του βιβλίου The Learning Revolution, και άλλους ερευνητές που μελέτησαν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, όπως ο Dryden, μας δίνονται 3 ευκαιρίες για την εκμάθηση της γλώσσας.
Η πρώτη ευκαιρία δίνεται από τη φύση μέχρι την ηλικία των 6μηνών. Σε αυτούς τους 6 μήνες το μωρό μαθαίνει μέχρι και 70 ήχους στους οποίους θα βασίσει την ομιλία της γλώσσας. Μετά τους 6 μήνες σταδιακά χάνει την ικανότητα του να ακούει καινούργιους ήχους και να τους ξεχωρίζει και φυσικά δεν μπορεί αργότερα να προφέρει ήχους που δεν ακούει. Επομένως η πόρτα που οδηγεί στην τέλεια προφορά των ήχων μιας γλώσσας κλείνει οριστικά λίγο μετά τους πρώτους μήνες της ζωής ενός μωρού. Αργότερα μπορεί να αντιληφθεί τους ήχους μια ς νέας γλώσσας περίπου όπως ένας κουφός προσπαθεί να κατακτήσει την ομιλία. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα από προσωπική εμπειρία. Στην ηλικία των 20 άρχισα να μαθαίνω Ισπανικά. Υπάρχει στην Ισπανική γλώσσα ένα διπλό ρ που προφέρεται ιδιαίτερα έντονα και που παρόμοιος ήχος δεν υπάρχει ούτε στην Ελληνική ούτε στην Αγγλική γλώσσα που ήδη ήξερα. Ποτέ δεν μπόρεσα να προφέρω σωστά αυτό το διπλό ρ, παρόλο που με τη λογική μου είχα αντιληφθεί τη διαφορά του ρ και του διπλού ρ. Απλά δεν μπορούσα να ακούσω αυτή τη διαφορά. Αργότερα κατάλαβα ότι στα 20 χρόνια είχε κλείσει προ πολλού η πόρτα του εγκεφάλου μου που οδηγούσε στην αφομοίωση των ήχων. Και σε σας φυσικά θα έχει συμβεί να προσπαθείτε να μάθετε μια ξένη λέξη και να μην μπορείτε να την επαναλάβετε αφού δεν ξεχωρίζετε τους ήχους καθαρά.
Η δεύτερη ευκαιρία για την εκμάθηση της γλώσσας δίνεται στον άνθρωπο μέχρι τα 3 του χρόνια. Μέχρι αυτή την ηλικία θέτονται οι βάσεις για την γλώσσα, τον τρόπο σκέψης, την όραση και τον ιδιαίτερο τρόπο που βλέπει ο καθένας μας τον κόσμο και λέγεται προσωπικότητα. Έτσι μέχρι τα 3 χρόνια μπορεί το άκουσμα των ήχων να δυσχεραίνει, αλλά όσον αφορά τη δομή και το λεξιλόγιο η γλώσσα μπορεί να κατακτηθεί τόσο εύκολα και αυθόρμητα όσο και η πρώτη. Σε αυτή την ηλικία βέβαια την εκμάθηση της γλώσσας την υποβοηθούν και άλλες δεξιότητες που ενισχύουν γενικά τη μάθηση. Τα μικρά παιδιά μαθαίνουν χρησιμοποιώντας όλη τους την ύπαρξη. Μαθαίνουν με την όραση, τους ήχους, τη γεύση, την αφή, τη μυρωδιά, την πράξη. Γι αυτό τα ακούσματα, τις γεύσεις και τις μυρωδιές της παιδικής μας ηλικίας δεν τις ξεχνάμε ποτέ και πάντα μας προκαλούν ένα ευχάριστο συναίσθημα. Επιπλέον αν σε όλη μας τη ζωή έχουμε μια 100% ικανότητα για μάθηση, το πρώτο χρόνο εξαντλούμε το 50%, μέχρι τα 8 μας χρόνια το άλλο 30% και μένει ένα 20% για την υπόλοιπη ζωή μας. Δεν είναι λοιπόν παράλογο να πούμε ότι ένα παιδί μπορεί να μάθει μέχρι και 5 γλώσσες στα πρώτα χρόνια της ζωής του αφού η ικανότητα του για μάθηση μπορεί να συγκριθεί με την ικανότητα ενός σφουγγαριού να απορροφά νερό.
Η τρίτη ευκαιρία για την εκμάθηση μιας άλλης γλώσσας δίνεται μέχρι τα 8, οπότε συνεχίζεται η θαυμαστή ικανότητα του παιδιού για αφομοίωση πληροφοριών, η έμφυτη περιέργεια του για νέες εμπειρίες και η ανάπτυξη του εγκεφάλου που επιτρέπει διαφοροποιήσεις σε ότι έχει ήδη εδραιωθεί. Μετά τα 12 χρόνια όλες οι πόρτες κλείνουν, επειδή η αρχιτεκτονική του εγκεφάλου έχει ήδη ολοκληρωθεί.
Φυσικά ο άνθρωπος συνεχίζει να μαθαίνει με τη νοημοσύνη και τη σοφία αλλά όσα μαθαίνει διαμορφώνονται σύμφωνα με τις βάσεις που τέθηκαν τα πρώτα 12 χρόνια της ζωής του. Άρα και οι ξένες γλώσσες μαθαίνονται βασιζόμενες στην πρώτη, πράγμα που θέτει εμπόδια αφού κάθε γλώσσα έχει τη δική της λογική που συχνά είναι αντίθετη με τη λογική των άλλων γλωσσών.
Πως θα διδάξουμε το παιδί μας μια ξένη γλώσσα.
- Διδάξτε με το να κάνετε. Φτιάξτε πράγματα, παίξτε παιχνίδια και μιλάτε συνεχώς. Αν το παιδί δεν ανταποκριθεί αμέσως, μην παραιτείστε. Πρώτα καταλαβαίνουμε μια γλώσσα και μετά τη μιλάμε.
- Συνδέστε ήχους και εικόνες. Πείτε πολλές φορές τους ήχους που συνδέονται με τις συγκεκριμένες εικόνες είτε είναι λέξεις είτε είναι γράμματα.
- Χρησιμοποιείστε κίνηση. Στη διαδικασία της μάθησης, όπως και στη ζωή, το σώμα δεν πρέπει να διαχωρίζεται από το νου. Είναι λάθος να ζητάμε από ένα παιδί που μαθαίνει να μένει ακίνητο.
- Μην πιέζετε ποτέ ένα παιδί να μάθει. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα περισσότερα μαθησιακά προβλήματα έχουν σχέση με το στρες.
- Χρησιμοποιείστε μουσική και ρυθμό. Η μουσική είναι ένας τρόπος για να κινητοποιηθεί όλος ο εγκέφαλος.
- Χρησιμοποιείστε την αφή, την όραση και τις υπόλοιπες αισθήσεις όπου είναι δυνατόν. Κάντε τη φύση αίθουσα διδασκαλίας. Βγείτε έξω και αφήστε το παιδί να αγγίξει, να μυρίσει και να ακούσει καθώς μαθαίνει.
- Μην ξεχνάτε να μιλάτε συνέχεια και να λέτε τι κάνετε.
- Ποτέ μην διορθώνετε τα λάθη του παιδιού. Αφήστε το να επαναλαμβάνει με το δικό του τρόπο αυτό που θα πείτε. Μόνο του θα βελτιώσει την ομιλία του και την προφορά του ακούγοντας σας συνεχώς.
Τι μπορείτε να κάνετε αν εσείς δεν μιλάτε μια ξένη γλώσσα.
-Μπορείτε να έχετε πολλές κασέτες ή βίντεο στη γλώσσα που θέλετε να μάθει το παιδί σας, έτσι ώστε από μωρό ακόμη να ακούει τους ήχους της συγκεκριμένης γλώσσας.
-Αν έχετε τη δυνατότητα από άποψη χώρου φιλοξενήστε ένα φοιτητή ή μια φοιτήτρια από τη χώρα της οποίας τη γλώσσα επιθυμείτε να μάθει το παιδί.
-Αν το παιδί σας πηγαίνει σε βρεφονηπιακό σταθμό επιλέξτε κάποιο που δίνει σημασία και στην εκμάθηση άλλων γλωσσών.
-Αν το παιδί σας το φροντίζει κάποιο άτομο τις ώρες που απουσιάζετε προτιμήστε κάποιο που η μητρική του γλώσσα είναι αυτή που θέλετε να μάθει το παιδί. Ζητείστε του να του μιλάει πάντα στη γλώσσα αυτή.
-Ανάλογα με την οικονομική σας δυνατότητα μπορείτε να καλείτε στο σπίτι κάποια καθηγήτρια ξένων γλωσσών για να κάνει ιδιαίτερο «μάθημα» στο μωρό. Βεβαιωθείτε ότι γνωρίζει και έχει πείρα σε μεθόδους για τη διδασκαλία της γλώσσας στη προσχολική ηλικία.
-Σε πολλά κέντρα ξένων γλωσσών υπάρχουν τμήματα για παιδιά προσχολικής ηλικίας τα οποία μπορεί να παρακολουθήσουν παιδάκια ακόμη και από την ηλικία των 3 χρόνων.
Γιατί να μάθει το παιδί 2 ή περισσότερες γλώσσες.
Όλοι λίγο πολύ παραδεχόμαστε ότι τα απιδιά μας πρέπει να μάθουν ξένες γλώσσες για να προετοιμαστούν για μια όλο και πιο απαιτητική αγορά εργασίας. Εκτός όμως από αυτούς τους πρακτικούς λόγους υπάρχουν και άλλοι λόγοι που αφορούν την ανάπτυξη του παιδιού και που κάνουν την εκμάθηση άλλων γλωσσών αν όχι απαραίτητη τουλάχιστον επιθυμητή.
Σύμφωνα με την ανθρωπολογική θεωρία της πολιτισμικής σχετικότητας παρόλο που ο άνθρωπος έχει τη προδιάθεση στην εκμάθηση της γλώσσας τελικά την μαθαίνει επειδή είναι κοινωνική ανάγκη. Αυτή η θεωρία τονίζει τις διαφορές μεταξύ των γλωσσών λέγοντας ότι είναι δύσκολο να εκφράσεις σημαντικά πολιτισμικά θέματα από μια γλώσσα σε μια άλλη. Επίσης σύμφωνα με την ίδια θεωρία οι γλώσσες που μαθαίνουμε επηρεάζουν τις πνευματικές μας ικανότητες. Έτσι οι άνθρωποι που μαθαίνουν πολλές γλώσσες βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά και σκέπτονται διαφορετικά.
Συγκεκριμένα τα παιδιά που μαθαίνουν περισσότερες από μια γλώσσες έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν τις καταστάσεις χρησιμοποιώντας πολλές οπτικές γωνίες, πράγμα το οποίο γίνεται όλο και πιο απαραίτητο σε ένα κόσμο που θα ζήσουν τα παιδιά μας και βασίζεται στο διεθνισμό.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
5)Μήπως έμπλεξε με κακές παρέες.
Μαρία Κοκκίνου
Ποιες είναι οι κακές παρέες;
Η κόρη μου στα έξι της ήταν σχεδόν τέλεια – όπως όλα τα παιδιά όλων των μαμάδων άλλωστε. ΄Eξυπνη, όμορφη, με καλές επιδόσεις στο σχολείο, ανεπτυγμένο λεξιλόγιο και ότι άλλο θα μπορούσε να επιθυμήσει ένας γονέας για να νιώσει υπερήφανος. Σίγουρα οι φίλες της θα ήταν το ίδιο ευγενικές και υπάκουες, θα χρησιμοποιούσαν το ίδιο λεξιλόγιο, θα έπαιζαν μαζί της όμορφα και δημιουργικά παιχνίδια και θα παρακολουθούσαν στην τηλεόραση τα ίδια, επιλεγμένα από τους γονείς τους προγράμματα.
Πολύ νωρίς όμως κατάλαβα ότι οι προτιμήσεις της κόρης μου δεν συνέπιπταν με τις δικές μου, τουλάχιστον στον κοινωνικό τομέα. Άρχισα να υποπτεύομαι ότι κάτι δεν πήγαινε καλά από τις ενθουσιώδεις περιγραφές της παρέας της και των κατορθωμάτων τους στο σχολείο. Βεβαιώθηκα όταν γνώρισα τις φίλες της ένα απόγευμα που επέμενε να τις προσκαλέσει νομίζοντας ότι θα τις έβρισκα και εγώ διασκεδαστικές. Χρησιμοποιούσαν απαράδεκτο, κατά την γνώμη μου, λεξιλόγιο και έριχναν πατατάκια η μια στην άλλη αδιαφορώντας για το χαλί και τον καναπέ. Το τραγικό ήταν ότι σε όλα αυτά συμμετείχε με πολύ χαρά και τα τέλειο παιδί μου. Όταν έφυγαν φυσικά όχι μόνο δεν ζήτησαν συγνώμη αλλά δεν είπαν ούτε ένα ευχαριστώ..
Μήπως τελικά το παιδί μου άρχισε να κάνει κακές παρέες. Και αν τώρα συμπεριφερόταν με τέτοιο τρόπο τι θα έκανε στην εφηβεία. Η φαντασία μου δεν άργησε να εκτραπεί. Με την παρέα τους δεν καπνίζουν τα παιδιά το πρώτο τους τσιγάρο; Με την παρέα δεν τα πιάνουν να κλέβουν σοκολάτες από το σούπερ μάρκετ; Με την παρέα δεν πίνουν την πρώτη μπύρα ; Για να μην αναφερθώ και στα ναρκωτικά.
Τώρα πια που όλα έχουν περάσει και η κόρη μου δεν έγινε ούτε αλκοολική , ούτε πανκ, ούτε ναρκομανής μπορώ να καταλάβω ότι οι φόβοι μου ήταν υπερβολικοί αλλά όχι αδικαιολόγητοι. Όλοι οι γονείς έχουμε αντιληφθεί αρκετές φορές την επιρροή που ασκούν πάνω τους οι φίλοι και έχουμε αναρωτηθεί γιατί δεν ακολουθούν τις σοφές μας συμβουλές αλλά κυριολεκτικά υπακούουν στους κανόνες της παρέας.
Είναι φυσικό κάποια στιγμή τα παιδιά να απομακρυνθούν από τους γονείς και να αρχίσουν να ψάχνουν τον εαυτό τους μέσα από την σύγκριση με τους συνομήλικες. Αν θέλουν να δουν πόσο δυνατοί είναι δεν θα συγκριθούν με τον Μάικ Τάισον αλλά με ένα συνομήλικο και αν θέλουν να δουν πόσο γρήγορα διαβάζουν δεν θα συγκριθούν με την μαμά αλλά με τον συμμαθητή. Τι γίνεται όμως αν μπλέξουν με κακές παρέες.
Οι ειδικοί λένε ότι το ποιες θεωρούμε κακές παρέες εξαρτάται από τις αξίες μας και το αναπτυξιακό επίπεδο του παιδιού μας.
Φυσικά δεν είναι απαραίτητο να μας αρέσουν πάντα οι παρέες του. Το παιδί μας έχει τα δικά του γούστα και μπορεί να κάνει τις δικές του επιλογές. Δεν γίνεται να το κάνουμε δικό μας φωτοαντίγραφο. Εξάλλου στην εφηβεία ίσως οι παρέες του παιδιού μας ανησυχήσουν περισσότερο αφού οι έφηβοι είναι φυσικό να συμπεριφέρονται με λιγότερο κοινωνικά αποδεκτό τρόπο.
Θα σκέφτεστε βέβαια ότι δεν μπορεί να μην υπάρχουν κακές επιρροές. Κάποιο όριο θα υπάρχει πέρα από ο οποίο θα πρέπει να ανησυχήσουμε.
Αν το παιδί γίνει επιθετικό, αν υπάρχουν παράπονα από το σχολείο για ανάρμοστη συμπεριφορά, αν δέχεται επιθέσεις από την παρέα του, αν αποσυρθεί από πράγματα που μέχρι τότε του άρεσαν τότε ίσως θα πρέπει να ανησυχήσουμε.
Και τώρα τι κάνουμε;
«Όταν ήρθε μια μέρα ο γιος μου με χτυπημένο πρόσωπο και έμαθα ότι αυτός και η παρέα του είχαν τσακωθεί με τα παιδιά του άλλου τμήματος ανησύχησα» μας λέει η Μαρία που ο γιος της πηγαίνει στην τρίτη δημοτικού. «Θεώρησα καλό να πάω στην δασκάλα και να μάθω τι συμβαίνει. Ησύχασα όταν κατάλαβα ότι αυτό ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό και ότι ο γιος μου δεν ήταν μέλος κάποιας συμμορίας».
Αυτό που έκανε η Μαρία ήταν πολύ σωστό. Πριν βγάλουμε το συμπέρασμα ότι το παιδί έχει μπλέξει με επικίνδυνες παρέες θα πρέπει να κάνουμε μια μικρή έρευνα ρωτώντας τους δασκάλους του που έχουν μια πιο σαφή εικόνα για το τι συμβαίνει στο σχολείο.
Αν όμως δεν είμαστε τόσο τυχεροί όσο η Μαρία και τελικά βεβαιωθούμε ότι πράγματι το παιδί μας κάνει παρέα με παιδιά που το παρασύρουν μόνιμα σε αντικοινωνική συμπεριφορά τι θα πρέπει να κάνουμε.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να καταλάβει ότι το να απαγορεύσουμε ευθέως στο παιδί μας να κάνει παρέα με τους φίλους του μπορεί και να φέρει τα αντίθετα αποτελέσματα. Όλοι οι γονείς ξέρουμε ότι όταν απαγορεύουμε κάτι τα παιδιά μας αντιδρούν και επιμένουν να κάνουν αυτό που εκείνα έχουν επιλέξει
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συζητήσουμε μαζί του. Πριν όμως αρχίσουμε μια τέτοια συζήτηση πρέπει να ανακτήσουμε την ψυχραιμία μας. Στο να παραμείνουμε ήρεμοι ίσως μας βοηθήσει η σκέψη ότι οι παιδικές φιλίες έρχονται και παρέρχονται. Ας θυμηθούμε όλους τους φίλους που εμείς έχουμε κάνει όταν ήμασταν παιδιά και τώρα τους έχουμε ξεχάσει. Αρα αυτό που μας συμβαίνει δεν είναι η πιθανή συντέλεια του κόσμου αλλά ένα παροδικό περιστατικό που στο χέρι μας είναι να παραμείνει τέτοιο.
Ας δούμε λοιπόν μέσα από την συζήτηση τους λόγους που έχει επιλέξει τις συγκεκριμένες παρέες. Αν ανέχεται επιθετική συμπεριφορά αδιαμαρτύρητα από τους φίλους του ή αν γίνεται το ίδιο επιθετικό επειδή έτσι κάνει η παρέα του και δεν μπορεί να αντισταθεί, παρόλο που δεν του αρέσει, τότε ίσως χρειάζεται λίγο περισσότερη αυτοπεποίθηση. Με την δική μας καθοδήγηση θα μπορέσει να καταλάβει ότι δεν γίνεται αρεστό όταν κάνει ότι κάνουν και οι άλλοι και ότι ίσως θα έπρεπε να κάνει αυτό που νομίζει το ίδιο σωστό. Αν πιστεύει ότι δεν έχει άλλη επιλογή και ότι θα απομονωθεί αν δεν ακολουθήσει τους άλλους τότε μπορούμε να το βοηθήσουμε να κάνει άλλες παρέες.
Μπορούμε να επιλέξουμε μαζί με το παιδί δραστηριότητες που θα γεμίζουν δημιουργικά το χρόνο του και θα του δώσουν την ευκαιρία να συναναστραφεί άτομα που έχουν τα ίδια ενδιαφέροντα με αυτό.
Το μπάσκετ, το ποδόσφαιρο, η ζωγραφική και όλες οι εξωσχολικές δραστηριότητες μπορεί να δώσουν στο παιδί μας την ευκαιρία να κάνει νέους φίλους.
Ισως όμως μέσα από την συζήτηση ανακαλύψουμε ότι το παιδί απλά πειραματίζεται κάνοντας διάφορες παρέες πράγμα το οποίο είναι απόλυτα φυσιολογικό. Δεν είναι κακό να κάνει παρέα με διαφορετικά παιδιά. Εκείνο που θα ήταν ανησυχητικό είναι το να είναι μόνιμα προσκολλημένο σε μια συγκεκριμένη παρέα η οποία φέρεται αντικοινωνικά. Τα αποτελέσματα από διάφορες έρευνες που έχουν γίνει σε σχέση με το συγκεκριμένο θάμα είναι καθησυχαστικά. Σύμφωνα λοιπόν με τους επιστήμονες τα παιδιά που έρχονται σε επαφή με διαφορετικές προσωπικότητες γίνονται αργότερα πολύ κοινωνικά αφού έχουν αποκτήσει την ικανότητα να συναναστρέφονται ανθρώπους κάθε χαρακτήρα. Ακόμη και η αντικοινωνική συμπεριφορά μπορεί να δικαιολογηθεί πολλές φορές, αν δεν είναι μόνιμη, στα πλαίσια του παιδικού πειράματος αφού και πάλι τα αποτελέσματα των ερευνών είναι καθησυχαστικά. Τα πιο επιθετικά παιδιά είναι εκείνα που γίνονται και πιο κοινωνικά σαν ενήλικες.
Όταν είχα συζητήσει με την κόρη μου για τις φίλες της και της είχα πει ότι δεν μου αρέσει η συμπεριφορά τους συμφώνησε μαζί μου αλλά αρνήθηκε να σταματήσει να τις κάνει παρέα επειδή όπως μου είπε διασκέδαζε μαζί τους ούτως ή άλλως. Αυτή δεν ανησυχούσε για το μέλλον της και δεν μπορούσε να καταλάβει γιατί θα έπρεπε να σταματήσει να κάνει παρέα με κάποια παιδιά που τα έβρισκε διασκεδαστικά. Τελικά είχε δίκιο. Το να γελάει με την συμμαθήτρια που πετούσε πατατάκια στα μαλλιά της άλλης δεν κατέστρεψε την ζωή της. Μάλλον την έκανε πιο διασκεδαστική.
Ας πάρουμε λοιπόν μια βαθιά ανάσα και ας αφήσουμε τα παιδιά μας να πειραματιστούν, να γνωρίσουν διαφορετικούς χαρακτήρες και να κάνουν τις επιλογές τους ελπίζοντας ότι στο κάτω κάτω όλα αυτά που τους μάθαμε δεν θα πάνε χαμένα και θα τα βοηθήσουν να πάρουν τις σωστές αποφάσεις.
Εξάλλου σκεφτείτε ψύχραιμα για το τι είναι προτιμότερο. Ένα παιδί που μπορεί να κάνει παρέα με όλους τους χαρακτήρες ή ένα παιδί που δεν του αρέσει κανένας και τίποτα. Στο κάτω κάτω έστω και αν του απαγορεύατε να κάνει παρέα με ορισμένα άτομα που δεν εγκρίνετε όταν μεγαλώσει θα τα βρει μπροστά του. Καλύτερα να τα ξέρει από τώρα.
Υπάρχουν όμως και τα παιδιά που ενώ οι γονείς τους πιστεύουν ότι κάνουν παρέα με τα ακατάλληλα άτομα αυτά υπερασπίζονται τους φίλους τους.
Σε αυτές τις περιπτώσεις αντί να επιμένουμε θα ήταν προτιμότερο να γνωρίσουμε καλύτερα αυτούς τους φίλους που υπερασπίζονται τα παιδιά μας. Ισως ανακαλύψουμε ότι δεν είναι τα πράγματα τόσο άσκημα όσο τα φανταζόμαστε.
Είναι γεγονός ότι αρκετές φορές τα παιδιά έχουν δίκιο και εμείς άδικο. Αν λοιπόν το μικρό μας επιμένει ότι ο Γιώργος που έβαλε την τσίχλα στην καρέκλα της κυρίας είναι το καλύτερο παιδί μπορούμε να καλέσουμε το Γιώργο στο σπίτι ένα απόγευμα για να τον γνωρίσουμε. Στη χειρότερη περίπτωση αν είναι να αντιμετωπίσεις ένα δαίμονα καλύτερα αυτόν που γνωρίζεις. Στην καλύτερη περίπτωση πάντως μπορεί να ανακαλύψουμε ότι ο Γιώργος είναι ένα παιδί με πολύ χιούμορ που δεν το έχει αξιοποιήσει ακόμη δημιουργικά. Μπορεί να τον συμπαθήσουμε κιόλας αν δεν βάλει τσίχλα και στην δική μας την καρέκλα.
Και αν το δικό μας παιδί είναι η κακή παρέα;
Δεν είναι όμως πάντα το δικό μας το παιδί τέλειο και τα άλλα πιθανή απειλή για τον υπό εξέλιξη τέλειο χαρακτήρα του. Τι γίνεται αν το δικό μας το παιδί είναι η κακή παρέα.
«Την πρώτη φορά που με κάλεσε η δασκάλα για να μου πει ότι ο Παναγιώτης χτυπάει τα άλλα παιδιά δεν το θεώρησα τόσο σοβαρό. Μάλλον δεν ήθελα να το πιστέψω» μας λέει η Μάγδα. Όμως τα παράπονα συνεχίστηκαν όχι μόνο για την επιθετικότητα του αλλά και για το ακατάλληλο λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε. Όταν με πήρε τηλέφωνο η μητέρα ενός συμμαθητή του που ο γιος μου είχε χτυπήσει για να μου κάνει παράπονα κατάλαβα ότι τα πράγματα μάλλον ήταν σοβαρά. Και άρχισα να κατηγορώ τον εαυτό μου και να ψάχνω να δω που εγώ είχα φταίξει» συνεχίζει η Μάγδα.
«Στην περίπτωση που το δικό σα ς παιδί εκδηλώνει αντικοινωνική συμπεριφορά καλό είναι να μην νιώθετε ένοχοι επειδή αυτό δεν θα βοηθήσει κανένα.. Εξάλλου δεν έχουμε τον απόλυτο έλεγχο των παιδιών μας επειδή τα γεννήσαμε. Εχουν το δικό τους χαρακτήρα και αυτό που εμείς μπορούμε να κάνουμε είναι το να τους προτείνουμε αλλά όχι να τους υπαγορεύσουμε την σωστή συμπεριφορά» μας διευκρινίζει η Νίκη Βασιλείου.
Αρχικά με την συνεργασία του σχολείου ίσως μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα .
«Η συνεργασία της δασκάλας είναι πάντα απαραίτητη για να σχηματίσουμε μια άποψη ή να καταστρώσουμε ένα σχέδιο δράσης αφού εμείς δεν είναι δυνατόν να έχουμε μια πλήρη εικόνα της κατάστασης. Ισως η επιθετική συμπεριφορά του παιδιού να προκαλείται από την συμπεριφορά των συμμαθητών του ή ίσως γίνεται στόχος πειραγμάτων. Όλα αυτά θα τα συζητήσουμε με την δασκάλα. Επίσης η συνεργασία με την δασκάλα είναι απαραίτητη αφού το σχέδιο δράσης θα πρέπει να είναι το ίδιο στο σπίτι και στο σχολείο.» συνεχίζει η Νίκη Βασιλείου.
Εκείνο πάντως που θα πρέπει να θυμόμαστε είναι το να μην είμαστε ποτέ απόλυτοι. Τα παιδιά όπως και όλοι οι άνθρωποι δεν χωρίζονται σε καλά και κακά. Ολοι έχουμε θετικά και αρνητικά στοιχεία. Το παιδί μπορεί να ωφεληθεί από την συναναστροφή του με όλα τα άλλα παιδιά αρκεί να του έχουμε δώσει εμείς τις βάσεις για να κρίνει και να διακρίνει. Εξάλλου όπως έλεγε και η γιαγιά μου κανείς δεν θέλει να πετάξει ένα πρόβατο στην ζούγκλα της κοινωνίας. Οι παιδικές παρέες καλές ή κακές μπορούν να προετοιμάσουν τα μικρά μας για την συναναστροφή του ς αργότερα με ενηλίκους που εξυπακούεται ότι δεν είναι όλοι καλοί.
Κακές παρέες. Τι να κάνετε.
Μείνετε ψύχραιμοι. Οι παιδικές παρέες συνήθως δεν κρατούν για πάντα.
Συζητήστε με το παιδί και βοηθήστε το να διακρίνει τους χαρακτήρες των άλλων παιδιών και να τους αξιολογεί.
Βοηθήστε το παιδί να βρει άλλους φίλους μέσα από την ενασχόλησή του με εξωσχολικές δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν.
Καλέστε τους φίλους του που δεν σας αρέσουν στο σπίτι. Ισως ανακαλύψετε ότι δεν είναι και τόσο κακοί.
Μιλήστε με την δασκάλα του για να σχηματίσετε μια σφαιρική εικόνα της κατάστασης.
Μην απαγορεύσετε στο παιδί να κάνει παρέα με ορισμένα παιδιά που δεν σας αρέσουν. Ισως φέρετε τα αντίθετα αποτελέσματα.
6) Πως θα μιλήσουμε στα παιδιά μας για την οικονομική κρίση.
Είναι γεγονός ότι οι τελευταίες εξελίξεις στη χώρα μας έχουν δημιουργήσει μια αίσθηση απογοήτευσης σε όλες τις ελληνικές οικογένειες. Σε άλλες διότι ήδη έχουν επηρεαστεί από την οικονομική κρίση και σε άλλες διότι φοβούνται ότι θα επηρεαστούν στο μέλλον. Έτσι όλοι οι ενήλικες λίγο πολύ βιώνουμε θυμό, φόβο, αίσθημα αποτυχίας, απαισιοδοξία για το μέλλον, ματαίωση και θλίψη. Το πρόβλημα είναι ότι τα παιδιά, παρόλο που είναι τα μόνα που δεν φταίνε, επηρεάζονται πιο δραματικά από όλους αφού μη μπορώντας να κάνουν τίποτα για την κατάσταση βιώνουν τα πάντα παρακολουθώντας τους γονείς τους.
Όμως τα παιδιά μας πρέπει να ελπίζουν για το μέλλον και να νιώθουν ότι αυτός ο κόσμος είναι λογικός, προβλέψιμος και δομημένος και ότι η γονείς τους μπορούν να τους προσφέρουν ασφάλεια οικονομική και ψυχική. Άρα το ερώτημα είναι πώς εμείς οι ενήλικες θα μπορέσουμε μεσούσης της οικονομικής κρίσης να προσφέρουμε αυτά που τα παιδιά μας έχουν ανάγκη. Βέβαια δεν εννοώ μόνο τα υλικά αγαθά αλλά κυρίως τα ψυχικά εφόδια που είναι και τα πιο σημαντικά. Είναι φυσικά δύσκολο αλλά όχι ακατόρθωτο.
Πρώτα απ’ όλα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς μαζί τους χωρίς να τους εξηγούμε την κατάσταση με πολύπλοκους όρους. Αν για παράδειγμα κάποιο μέλος στην οικογένεια έχει χάσει τη δουλειά του δεν πρέπει να το αποκρύψουμε διότι τα παιδιά μας παρακολουθούν και διαισθάνονται την ανησυχία μας. Πρέπει να το αναφέρουμε σαν μια δυσκολία που έχει προκύψει και που κάνουμε όσες προσπάθειες χρειάζονται για να την ξεπεράσουμε. Σε αυτό το σημείο έχει πολύ μεγάλη σημασία το τι ακριβώς πιστεύουμε εμείς και πια είναι η νοοτροπία μας διότι τα παιδιά μας θα ακολουθήσουν τις δικές μας αντιδράσεις. Αν πραγματικά εμείς πιστέψουμε ότι η επιτυχημένη ζωή δεν έχει σχέση με τα υλικά αγαθά ή με την απουσία προβλημάτων τότε θα μπορέσουμε να μεταδώσουμε στα παιδιά μας την αίσθηση ότι η αγάπη, η συμπαράσταση και η φροντίδα δεν έχουν σχέση με τα χρήματα. Πρέπει λοιπόν να παραμείνουμε ψύχραιμοι, να τα διαβεβαιώσουμε ότι αγωνιζόμαστε για το καλύτερο, να τους μεταδώσουμε ότι στη ζωή πάντα υπήρχαν και θα υπάρχουν προβλήματα αλλά αυτό που μετράει είναι το να μην σταματάμε να αγωνιζόμαστε για το καλύτερο. Εξάλλου ευτυχισμένος άνθρωπος δεν είναι αυτός που δεν έχει ποτέ προβλήματα αλλά αυτός που τα διαχειρίζεται σωστά, δηλαδή ψύχραιμα και θαρραλέα. Τέλος δεν θα πρέπει να σταματήσουμε να γελάμε, να διασκεδάζουμε και να χαλαρώνουμε με τα παιδιά μας. Ευκαιρία είναι να ανακαλύψουμε ότι υπάρχουν τρόποι να διασκεδάσουμε χωρίς να ξοδέψουμε πολλά χρήματα.
Οπότε όλη αυτή η κατάσταση αντί να αποβεί καταστροφική για την ψυχολογία των παιδιών μας θα μπορούσε να τους διδάξει μερικά βασικά πράγματα και να τους δώσει εφόδια για την ενήλικη ζωή τους. Θα μπορούσε να τους διδάξει ότι υπάρχουν αξίες που δεν έχουν σχέση με τα υλικά αγαθά όπως είναι η συμπαράσταση της οικογένειας, ότι τα προβλήματα χρειάζονται ψυχραιμία και επιμονή για να ξεπεραστούν, ότι οι δυσκολίες και οι αποτυχίες είναι μέρος της ζωής του κάθε ανθρώπου αλλά σε καμιά περίπτωση δεν την χαρακτηρίζουν και ότι ο άνθρωπος πάντα μπορεί να βρίσκει τρόπους για να περνάει χαρούμενες στιγμές.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7) Αν το παιδί δεν σας ακούει.
Η προσπάθεια πειθάρχησης του παιδιού σας δεν χρειάζεται κάθε φορά να καταλήγει σε δάκρυα –είτε δικά του είτε δικά σας. Ανάλογα με την ηλικία του υπάρχουν τρόποι να το πειθαρχήσετε με θετικό τρόπο.
Στην προσχολική ηλικία.
Οι λόγοι που δεν σας ακούει μπορεί να είναι πολύ απλοί και φυσιολογικοί. Ίσως δηλαδή του ζητάτε πράγματα που δεν μπορεί να τα κάνει στην συγκεκριμένη ηλικία. Για παράδειγμα ένα μικρό παιδάκι :
-Δεν καταφέρνει να μείνει πολλή ώρα ήσυχο
-δεν μπορεί να είναι κοινωνικό και να λέει ευχαριστώ και συγνώμη
-δεν έχει αίσθηση της ποσότητας και της απόστασης με αποτέλεσμα να είναι αδέξιο και να κάνει ζημιές
-δεν θυμάται πολλές οδηγίες μαζί και για πολλή ώρα
-δεν μπορεί να ξεχωρίσει την φαντασία του από την πραγματικότητα
-δεν μπορεί να ξεχωρίσει το καλό από το κακό
-δεν μπορεί να παίξει ομαδικά παιχνίδια
-δεν μπορεί να μοιραστεί τα πράγματα του
Οπότε το να βάλεις ένα μικρό παιδάκι να κάνει αυτό που θέλεις και συγχρόνως να κρατήσεις την ψυχραιμία σου μπορεί να ακούγεται πολύ δύσκολο αλλά είναι απαραίτητο. Πρέπει να είστε σταθεροί και υπό έλεγχο αλλά μην γίνεστε ποτέ πολύ σκληροί διότι μπορεί να βρεθείτε μπροστά σε ένα έντονο ξέσπασμα θυμού ή να δημιουργήσετε στο παιδί μόνιμο στρες. Επίσης το να το χτυπήσετε μπορεί να αναστείλει τη συμπεριφορά του προσωρινά αλλά το παιδί δεν θα καταλάβει τι έκανε λάθος και το μόνο που θα συνειδητοποιήσει είναι το ότι προκαλεί την οργή σας αδικαιολόγητα κατά τη γνώμη του. Θα νιώσει ότι το αδικείτε και θα δημιουργηθεί ρήγμα στη σχέση σας. Μην ξεχνάτε επίσης ότι αν αρχίσετε να χτυπάτε το παιδί σας είστε ένα βήμα απόσταση από την σωματική κακοποίηση.
Οπότε την επόμενη φορά που θα πετάξει το φαγητό του στο πάτωμα ή θα δαγκώσει το φίλο του πάρτε μια βαθιά ανάσα, μετρήστε έως το 10 και ακολουθήστε το δρόμο της ψυχραιμίας.
-Θυμηθείτε ότι είναι πιθανό να μην μπορεί να ξεχωρίσει το σωστό από το λάθος. Όταν ένα νήπιο πετάει το φαγητό στο πάτωμα ίσως να μην ξέρει ότι είναι κακό. Μην αρχίσετε να ουρλιάζετε διότι θα τρομάξει και θα αρχίσει να κλαίει. Πείτε του «Όχι. Μην το κάνεις αυτό» και απομακρύνετε το παιδί από το σημείο. Έτσι θα του μάθετε πρώτα το «Όχι» και μετά το «γιατί».
-Δείτε τα πράγματα από την άποψη του παιδιού. Εάν το παιδί σας βγάζει προσεκτικά τα κομματάκια του φαγητού από το πιάτο και τα βάζει πάνω στο χαλί ίσως να εφαρμόζει την ίδια στρατηγική που του διδάξατε προηγουμένως με τα τουβλάκια που τα βγάζατε και τα απλώνατε στο πάτωμα.
-Πρέπει να καταλάβετε ότι το παιδί δεν θα κάνει κάτι εκτός και αν το θέλει. Αν αρχίσετε μια μάχη με το παιδί μερικές φορές θα χάσετε και άλλες θα νικήσετε. Αλλά ακόμη και αν νικήσετε θα ωθήσετε το παιδί στο να προσπαθήσει να σας νικήσει την επόμενη φορά. Οπότε θα επαναλάβει την συμπεριφορά του. Αντί λοιπόν να το διατάξετε να μαζέψει τα παιχνίδια του πέστε του ότι θέλετε να δείτε αν θα καταφέρει να τα μαζέψει μέχρι να μετρήσετε μέχρι το 10.
-Αντί να το τιμωρήσετε προσπαθήστε να το ηρεμήσετε. Πολλά παιδάκια έχουν ξεσπάσματα διότι θέλουν να νιώσουν ηρεμία. Οπότε αντί να το στείλετε στο δωμάτιό του μπορείτε να το αγκαλιάσετε και να το καθησυχάσετε για λίγο στον καναπέ.
-Ενθαρρύνετε την αποδεκτή συμπεριφορά πριν χρειαστεί να τιμωρήσετε την απαράδεκτη. Όταν το παιδί σας φέρετε όπως θα επιθυμούσατε μην ξεχνάτε να το επιβραβεύετε. Δεν χρειάζεται τίποτα υλικό. Μόνο την προσοχή σας και την αγάπη σας. Οπότε την επόμενη φορά που θα παίζει ήσυχο πλησιάστε το και κάντε του μια αγκαλιά.
-Να συμπεριφέρεστε όπως θα θέλατε να συμπεριφέρεται το παιδί σας. Περισσότερο από αυτά που του λέτε το παιδί συγκρατεί αυτά που κάνετε. Αν εσείς ξεσπάτε στους άλλους , αν δεν παραδέχεστε τα λάθη σας και αν φωνάζετε τότε το παιδί σας θα κάνει το ίδιο.
-Χρησιμοποιείτε καταφατικές οδηγίες αντί για αρνητικές. Για παράδειγμα αντί να αφήσετε το παιδί να βάλει λάθος τα παπούτσια του και μετά να του πείτε «όχι έτσι» μπορείτε να του δείξετε πως τα βάζουν πριν κάνει λάθος λέγοντας «Να, έτσι το κάνουμε». Επίσης αντί να αναγκάζεστε να λέτε «σταμάτα να κάνεις θόρυβο» καλά είναι να λέτε «μπράβο που είσαι ήσυχο παιδάκι» όταν είναι ήσυχο.
-Πάντα να εξηγείτε στο παιδί γιατί του ζητάτε να κάνει κάτι εκτός αν είναι κάτι επείγον. Αν του πείτε «κάντο επειδή έτσι λέω» ή «κάνε αυτό που σου λέω» τότε το παιδί δεν θα ξέρει τι να κάνει την επόμενη φορά. Καλύτερα να εξηγείτε τι θέλετε και γιατί. Για παράδειγμα όταν λέτε μην πιάσεις το τηγάνι μην ξεχάσετε να προσθέσετε «επειδή είναι ζεστό».
-Βάλτε κανόνες και να είστε συνεπείς στην εφαρμογή τους. Οι κανόνες πρέπει να είναι ξεκάθαροι και λίγοι. Επίσης πρέπει να τους ξέρουν και οι δυο γονείς έτσι ώστε να μην επιτρέπει ο ένας ότι απαγορεύει ο άλλος με αποτέλεσμα να μπερδεύεται το παιδί. Προσωπικά είχα βάλει κανόνες στα παιδιά μου όταν ήταν μικρά τους οποίους συμβόλιζα ανάλογα με την σοβαρότητα με χρώματα. Οι 8 πρώτοι ήταν κόκκινοι όπως το να μην περνάνε το δρόμο χωρίς κάποιον ενήλικα και έπρεπε πάντα να τους θυμούνται (κάναμε συχνά επαναλήψεις). Οι υπόλοιποι ήταν από ροζ όπως το να πετάνε το φαγητό στο πάτωμα που ήταν σοβαρό αλλά όχι επικίνδυνο έως άσπροι για πράγματα που απλά με ενοχλούσαν. Δεν θα ξεχάσω τη στιγμή που ο τρίχρονος τότε γιός μου ήρθε τρέχοντας από το δωμάτιό του και μου είπε «μαμά έκανα μια ζημιά αλλά μην φοβάσαι. Δεν είναι κόκκινη. Είναι ροζ». Είχε πετάξει κατά λάθος το γάλα του στο χαλί.
-Να έχετε υπομονή και να είστε έτοιμοι να συμβιβαστείτε. Η ζωή είναι δύσκολη και ο κόσμος τεράστιος και πολύ μπερδεμένος για ένα μικρό παιδάκι. Σίγουρα θα του πάρει χρόνο να τον καταλάβει και να μάθει να συμπεριφέρεται. Έτσι την επόμενη φορά που θα του πείτε να πάει για ύπνο και θα σας απαντήσει ότι θα ήθελε να παίξει λίγο ακόμη πείτε του ότι μπορείτε να το αφήσετε 10 λεπτά ακόμη αλλά μετά θα πρέπει να πάει στο κρεβάτι του. Μην επιμείνετε στο ΤΩΡΑ.
Στη σχολική ηλικία
Οι λόγοι που κάνουν ένα παιδάκι σχολικής ηλικίας να είναι ανυπάκουο είναι πολλοί και πολύπλοκοι.
-Ίσως να έχει ήδη εδραιωθεί μια συμπεριφορά από την προσχολική του ηλικία. Αν έχετε κάνει κάποια λάθη στην ανατροφή του παιδιού σας όταν ήταν νήπιο θα έχουν επιπτώσεις και στην σχολική του ηλικία. Αν δεν έχετε ενθαρρύνει για παράδειγμα την καλή του συμπεριφορά και του δείχνατε προσοχή μόνο όταν έκανε αταξίες τότε έχετε ενισχύσει την ανυπακοή και θα είναι ακόμη πιο δύσκολο να σπάσετε τον φαύλο κύκλο. Ωστόσο δεν είναι αργά. Προσπαθήστε τώρα με ηρεμία συνέπεια και ψυχραιμία να ενθαρρύνετε την επιθυμητή συμπεριφορά.
-Ίσως πάλι το παιδί να έχει κάποια διαταραχή συμπεριφοράς όπως είναι για παράδειγμα το σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής. Θα το υποπτευθείτε αν:
- το παιδί παρουσιάζει διάσπαση προσοχής και ανικανότητα ολοκλήρωσης μια δραστηριότητας,
- δεν επαναπροσδιορίζει την συμπεριφορά του μετά από σύσταση,
- αντιστέκεται στην πειθαρχία και τον περιορισμό,
- έχει τάση για πειράγματα ή περιφρόνηση,
- απαιτεί συνέχεια την προσοχή,
- προσανατολίζεται προς το παρών,
- είναι απρόβλεπτο,
- στριφογυρίζει νευρικά,
- μιλάει ασταμάτητα,
- διακόπτει τους άλλους,
- εμφανίζει παρορμητικότητα,
- αδυνατεί να περιμένει τη σειρά του,
- δυσκολεύεται να αναπτύξει φιλίες,
-εκδηλώνει επιθετικότητα (πολλές φορές και σωματική),
-έχει χαμηλή εμπιστοσύνη στον εαυτό του,
-έχει ανήσυχο ύπνο,
-αργεί να κοιμηθεί και ξυπνάει νωρίς .
Τότε ίσως να χρειάζεται να αξιολογηθεί από κάποιον ειδικό.
Για να βοηθήστε ένα τέτοιο παιδί θα πρέπει να αναπτύξετε μια θετική διαπροσωπική σχέση μαζί του, να επικοινωνείτε με σαφείς όρους, να είστε συνεπείς και σταθεροί, να ενισχύετε συχνά το παιδί, να επαναλαμβάνετε συχνά τις οδηγίες που δίνετε και να είστε ήρεμοι. Επίσης καλό είναι να αναλάβει το παιδί δραστηριότητες που θα απελευθερώσουν την επιπλέον ενέργειά του.
-Ίσως το παιδί να είναι χαρισματικό. Τα χαρισματικά παιδιά είναι επίμονα και πολλές φορές η επιμονή τους παρεξηγείται σαν εγωισμός, ισχυρογνωμοσύνη και ανικανότητα για συνεργασία. Επίσης βαριούνται εύκολα και είναι ανυπάκουα επειδή δεν θέλουν να κάνουν τα ίδια πράγματα ή να τα διακόπτουν όταν κάνουν κάτι. Ακόμη είναι πολύ ευαίσθητα και δεν δέχονται την κριτική. Μερικές φορές η αίσθηση του χιούμορ που έχουν μπορεί να θεωρηθεί επιθετικότητα αν απευθύνεται στους άλλους και οι αρχηγικές τους ικανότητες μπορεί να τα απομονώσουν από τους φίλους τους. Τέλος είναι τόσο δημιουργικά που καταλήγουν να είναι ανυπάκουα και να δημιουργούν προβλήματα. Όσον αφορά τους τρόπους που θα μπορούσατε να αντιμετωπίστε την συμπεριφορά τους θα έλεγα ότι ο στόχος δεν είναι να τα συμμορφώσουμε αλλά να τα στηρίξουμε ακόμη και αν οι στόχοι τους μας φαίνονται μη αποδεκτοί και μη ρεαλιστικοί.
-Ίσως το παιδί να άλλαξε συμπεριφορά και να έγινε ανυπάκουο από τότε που πήγε στο σχολείο. Ο λόγος μπορεί να είναι είτε το ότι μιμείται τα άλλα παιδιά στο σχολικό περιβάλλον που του φαίνονται με περισσότεροι αυτοπεποίθηση είτε το ότι δυσκολεύεται στο σχολείο και εκφράζει την μιζέρια που νιώθει στο σχολικό περιβάλλον με επιθετικότητα και ανυπακοή εναντίον των γονέων του που το στέλνουν στο σχολείο. Εκείνο που θα πρέπει να κάνετε είναι το να συμβιβαστείτε σε μερικά πράγματα όπως για παράδειγμα το να επιτρέπεται στο παιδί σας να τρώει γλυκά μερικές φορές αφού οι συμμαθητές του τρώνε κάθε ημέρα και να μείνετε σταθεροί σε άλλα που έχουν περισσότερη αξία για την οικογένειά σας. Για παράδειγμα αν το παιδί σας χτυπάει ένα μικρότερο αδερφάκι του μπορείτε σταθερά να του πείτε ότι ξέρετε ότι αυτό μπορεί να γίνεται μερικές φορές στο σχολείο -κάποια παιδιά δηλαδή να επιτίθεται σε άλλα- αλλά αυτό δεν γίνεται στην δική σας οικογένεια. ¨Έτσι χωρίς να του απαγορεύσετε κάτι άμεσα του δημιουργείτε μια αλληλεγγύη προς την οικογένειά του . Εκείνο που δεν πρέπει να κάνετε σε καμιά περίπτωση είναι το να μειώσετε τους φίλους του ή να του απαγορεύσετε να κάνει παρέα μαζί τους. Ο καλύτερος τρόπος για να το απομακρύνεται από ανεπιθύμητες επιρροές είναι το να το ενθαρρύνετε να κάνει παρέα με άλλα παιδιά φέρνοντάς το σε επαφή και με άλλες δραστηριότητες όπου θα του δοθεί η ευκαιρία να γνωρίσει και άλλους συνομήλικους της επιλογής σας.
Στην εφηβεία.
Ο λόγος που το παιδί είναι ανυπάκουο στην εφηβική του ηλικία είναι πολύ απλός. Είναι στην εφηβεία. Η έλλειψη πειθαρχίας δηλαδή είναι φυσιολογική και πολλές φορές επιθυμητή όσον αφορά την πορεία του προς την ανεξαρτητοποίηση. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις που το παιδί σας δημιουργεί πολλά προβλήματα. Οι λόγοι που μπορεί να βρεθεί εκτός ελέγχου είναι κυρίως σύγχρονοι και έχουν άμεση σχέση με τις δομές και την εξέλιξη του κοινωνικού μας περιβάλλοντος.
-Απογοήτευση. Οι έφηβοι έχουν μια έμφυτη ορμή για αναγνώριση και δημιουργική συνεισφορά στον κόσμο των μεγάλων αλλά οι κοινωνικές συνθήκες τους απομονώνουν από τον κόσμο των ενηλίκων. Σε παλιότερες κοινωνίες οι έφηβοι ήταν από νωρίς ενταγμένοι στην εργασία και στον αληθινό κόσμο. Τώρα πρέπει να περιμένουν πολλά χρόνια πριν μπορέσουν να γίνουν ανεξάρτητοι. Έτσι καταφεύγουν στην ανυπακοή για να αποσπάσουν την προσοχή. Η τιμωρία είναι αναποτελεσματική. Προτιμούν να τους τιμωρούν παρά να τους αγνοούν. Νιώθουν χαμένοι και παραμελημένοι.
-Επιζήτηση δύναμης. Χρησιμοποιούν την ανυπακοή για να εκβιάσουν κάποια παραχώρηση αφού δεν έχουν άλλη δύναμη. Κατατυραννούν τους ενήλικες. Θέλουν να αισθάνονται ότι μπορούν να κάνουν το δικό τους αν νιώθουν ότι τους καταδυναστεύουν.
-Εκδικητική διάθεση. Νιώθουν αποδιωγμένοι αφού έχουν χάσει την πίστη τους στην κοινωνία και στον εαυτό τους. Βιώνουν έντονες ματαιώσεις και δεν πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τίποτα. Θέλουν να τονώσουν το αίσθημα ότι αξίζουν αλλά δεν τα καταφέρνουν και έτσι προσπαθούν να αποδώσουν στην κοινωνία που τα πληγώνει τα ίσα.
-Προσποιητή ανικανότητα. Η έντονη πάλι με τους ενήλικες που τους πιέζουν τους οδηγεί σε αποθάρρυνση και άρνηση κοινωνικής συμμετοχής. Γίνονται παθητικοί και ανίκανοι. Θέλουν να τους αφήσουν ήσυχους αλλά τους πιέζουν. Οπότε καταλήγουν στην αντικοινωνική συμπεριφορά.
Το να πειθαρχήσουμε τους εφήβους γίνεται όλο και πιο δύσκολο λόγω των κοινωνικών συνθηκών. Ωστόσο μπορούμε να κάνουμε αρκετά πράγματα για να μην επιδεινωθεί η κατάσταση.
-Να έχουμε καλή διαπροσωπική σχέση.
-Να μην τους λέμε ότι κάνουν λάθος.
-Να μην τους κάνουμε πολλά κομπλιμέντα.
-Να μην ειρωνευόμαστε τις υπερβολές τους.
-Να μην τους λέμε ότι κάποτε θα προσγειωθούν και θα κάνουν ότι κι εμείς.
-Να μην επικρίνουμε τους φίλους τους.
-Να μην αμφισβητούμε την ικανότητα τους να γίνουν ανεξάρτητοι.
-Να μην συζητάμε με κανένα το περιεχόμενο των διαλόγων μας.
-Να αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα όλα τους τα προβλήματα έστω και αν μας φαίνονται ασήμαντα.
-Να τους επιβάλουμε δίκαιους περιορισμούς αν νομίζουμε ότι ακολουθούν επικίνδυνο δρόμο διότι και οι ίδιοι θα αισθανθούν περισσότερη ασφάλεια.
Γενικά για όλες τις ηλικίες.
-Χαλαρώστε. Η ζωή είναι μικρή. Είναι εύκολο να γίνει κάποιος υπερβολικά σοβαρός όταν γίνει γονιός αλλά το να συνεχίσετε να βλέπετε και την αστεία πλευρά των πραγμάτων θα βοηθήσει κι εσάς και τα παιδιά σας.
-Γελάστε. Το γέλιο κάνει καλό στην υγεία, μας δίνει διέξοδο στην αποτυχία, εκτονώνει την ένταση στο οικογενειακό περιβάλλον και όχι μόνο, δημιουργεί εντονότερους δεσμούς ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας και βοηθάει στο να δημιουργηθούν φιλικές σχέσεις.
-Δημιουργείστε ένα ήρεμο και αισιόδοξο περιβάλλον στο σπίτι. Πως μπορείτε να ζητάτε από το παιδί σας να είναι ήρεμο και υπάκουο αν ζει σε ένα περιβάλλον που όλοι είναι αγχωμένοι και απογοητευμένοι. Εξάλλου αν εσείς με την συμπεριφορά σας δηλώνετε ότι είστε ανικανοποίητοι από την ζωή σας γιατί να κάνει το παιδί ότι του λέτε; Για να γίνει σας κι εσάς; Οι γονείς δεν πρέπει να είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Πρέπει να είναι παράδειγμα προς μίμηση.
-Αλλάξτε νοοτροπία. Είναι πολύ εύκολο να μάθετε 5-6 πράγματα αυτοβοήθειας σχετικά με την πειθαρχία των παιδιών. Εκείνο που είναι δύσκολο και παίρνει πολύ χρόνο είναι το να αλλάξετε νοοτροπία. Σταματήστε να είστε αυταρχικοί ή απόλυτα επιτρεπτικοί. Γίνετε δίκαιοι και δημοκρατικοί γονείς.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
8) Έκθεση για τις Μαθησικαές Δυσκολίες.
Μη εφαρμογή του υπάρχοντος νόμου όσον αφορά την ανίχνευση, την αξιολόγηση, την παρέμβαση και την στήριξη των μαθητών που χαρακτηρίζονται από μαθησιακές δυσκολίες.
Μαρία Κλάδη-Κοκκίνου
Ιωάννα Τσικαλάκη
ΤΟ ΘΕΜΑ: Η ανάγκη για εφαρμογή του υπάρχοντος νόμου όσον αφορά την ανίχνευση, την αξιολόγηση, την παρέμβαση και την στήριξη των μαθητών που χαρακτηρίζονται από μαθησιακές δυσκολίες.
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ: Εκατοντάδες μαθητές στα Ελληνικά σχολεία χαρακτηρίζονται από μαθησιακές δυσκολίες και βιώνουν καθημερινά τις αρνητικές επιπτώσεις της άγνοιας και της αδιαφορίας σε σχέση με τις εκπαιδευτικές τους ανάγκες.
ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Ο ΝΟΜΟΣ:
- Τη λειτουργία ειδικών διαγνωστικών και υποστηρικτικών κέντρων (ΚΕΔΔΥ) στα οποία οι μαθητές παραπέμπονται για ανίχνευση και πιστοποίηση
- Τη διάγνωση από επιστημονική ομάδα πέντε ή τουλάχιστον τριών ειδικών
- Την εισήγηση των ΚΕΔΔΥ για τη μέθοδο διδασκαλίας και αξιολόγησης του μαθητή στα μαθήματα
- Τη δημιουργία τμημάτων ένταξης για μαθητές με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες, εφόσον είναι τουλάχιστον τρεις
- Την αξιολόγηση από τα ΚΕΔΔΥ μαθητών ηλικίας μέχρι 22 χρόνων. Οι απόφοιτοι πάνω από τα 18, που κατά τη διάρκεια των σπουδών τους δεν αξιολογήθηκαν μπορούν να αξιολογούνται μόνο από τα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα
- Την παροχή ειδικής αγωγής και στο πλαίσιο των σκοπών της τριτοβάθμιας μη τυπικής, άτυπης και δια βίου εκπαίδευσης
- Την ευαισθητοποίηση γονέων και εκπαιδευτικών με ημερίδες
ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ:
- Ανεπαρκής ευαισθητοποίηση των γονέων ή / και των εκπαιδευτικών που συνεπάγεται μη έγκαιρη ή καθόλου ανίχνευση του προβλήματος
- Ανεπαρκής στελέχωση της ομάδας ειδικών επιστημόνων που είναι υπεύθυνοι για τη διάγνωση
- Υπερβολική καθυστέρηση της ανίχνευσης – πιστοποίησης που φτάνει τον ενάμισι χρόνο
- Η πιστοποίηση δεν ακολουθείται από εξειδικευμένες διδακτικές παρεμβάσεις
- Ακόμα και όταν γίνονται παράλληλες τάξεις δεν στελεχώνονται με εξειδικευμένο προσωπικό
- Υπάρχουν σχολές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που αρνούνται να εισάγουν φοιτητές οι οποίοι έχουν πιστοποιηθεί ως δυσλεξικοί.
Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΑΣ:
- Να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην ενημέρωση των εκπαιδευτικών με συστηματική επιμόρφωση, καθώς και των γονέων τόσο από το σχολείο όσο και μέσα από τα συλλογικά όργανα εκπροσώπησής τους
- Να στελεχωθούν τα κέντρα διάγνωσης με το κατάλληλο και επαρκές για τις ανάγκες δυναμικό
- Να συνοδεύεται υποχρεωτικά η διάγνωση με υποστηρικτικές παρεμβάσεις και όχι μόνο με οδηγίες αξιολόγησης
- Οι εξειδικευμένες παρεμβάσεις που συνοδεύουν την πιστοποίηση να γίνονται από εκπαιδευτικούς εξειδικευμένους στις μαθησιακές δυσκολίες
- Η ισότητα ευκαιριών να επεκτείνεται σε ολόκληρη την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η έκθεση αυτή αποτελεί μια προσπάθεια να αποτυπωθούν κάποια από τα προβλήματα που σχετίζονται με την ανίχνευση, τη διάγνωση, την αξιολόγηση και τη συστηματική παιδαγωγική παρέμβαση και ψυχολογική υποστήριξη των μαθητών που χαρακτηρίζονται από μαθησιακές δυσκολίες. Σε μια εποχή που η ακαδημαϊκή επιτυχία αποτελεί κριτήριο κοινωνικής επιτυχίας, θεωρούμε ότι η συζήτηση γύρω από τις μαθησιακές δυσκολίες και τη σχέση τους με τη σχολική αποτυχία είναι εξαιρετικά επίκαιρη και η αντιμετώπιση τους επιτακτική.
Η έκθεση αυτή δε φιλοδοξεί να καλύψει όλο το φάσμα των ζητημάτων που σχετίζονται με τις μαθησιακές δυσκολίες, καθώς κάτι τέτοιο προϋποθέτει συστηματική και μεγάλης έκτασης έρευνα. Πρόκειται για μια αναφορά που βασίζεται σε μαρτυρίες γονέων και παιδαγωγών από τη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση και επιχειρεί μέσα από την αντιπαράθεση του θεσμικού πλαισίου να εντοπίσει σημαντικές ανεπάρκειες και δυσλειτουργίες στην άσκηση της εκπαιδευτικής πρακτικής στην περιοχή αυτή και στην εμπέδωση του δικαιώματος της ισότητας των μαθητών.
Δομείται σε τρία μέρη. Στο πρώτο επεξηγείται το περιεχόμενο των βασικών όρων και επισημαίνονται τα προβλήματα που δημιουργεί η παρερμηνεία τους. Στο δεύτερο εκτίθενται σοβαρά ζητήματα που αναδεικνύονται μέσα από την καθημερινή πρακτική στον τρόπο αντιμετώπισης των μαθητών, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μαθησιακές δυσκολίες. Στο τρίτο, συνοψίζονται τα συμπεράσματα και εκτίθενται προτάσεις.
1. Μαθησιακές δυσκολίες: Έννοια και περιεχόμενο του όρου – συνέπειες για το μαθητή
1.1 Ο όρος εμφανίζεται για πρώτη φορά στη βιβλιογραφία το 1962[1] από τον Samuel Kirk. O Kirk τον χρησιμοποίησε για να αναφερθεί στην αναντιστοιχία ανάμεσα στις εμφανείς ικανότητες ενός παιδιού να μάθει και την τελική του απόδοση.[2] Οι μαθησιακές δυσκολίες αναφέρονται σε ανομοιογενή ομάδα διαταραχών που εμποδίζουν την αποτελεσματική χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων.
Οι πιο συχνές μαθησιακές δυσκολίες είναι:
Δυσλεξία. Αποτυχία ανάγνωσης, γραφής και ορθογραφίας.
Ανεπάρκεια μαθηματικών δεξιοτήτων. Δυσκολία στην οργάνωση για επίλυση προβλημάτων, στις αριθμητικές πράξεις, στην κατηγοριοποίηση, και στη σχέση με τον χώρο.
Δυσφασία. Επιβράδυνση στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου. Πρόβλημα συντακτικής ή γραμματικής σύνθεσης λέξεων και προτάσεων, περιορισμένη ικανότητα απομνημόνευσης και επανάληψης καθημερινών εκφράσεων όπως ευχαριστώ.
Δυσφωνία. Πρόβλημα στον τόνο, ένταση και χροιά της φωνής. Μπορεί να φτάσει την αφωνία (απομόνωση, άρνηση και σιωπή).
Υπερκινητικό σύνδρομο. Δεν αφορά το έξυπνο παιδί που παρουσιάζει μια υπερκινητικότητα. Αφορά το παρορμητικό άτομο που δεν εστιάζει και κινείται πολύ.
Υποκινητικότητα. Δεν είναι τεμπελιά.
Ξεχωριστή κατηγορία αποτελούν τα παιδιά με Συναισθηματικές Δυσκολίες και Προβλήματα Συμπεριφοράς, τα οποία εντάσσονται στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, παρόλο που οι Συναισθηματικές Δυσκολίες και τα Προβλήματα Συμπεριφοράς δεν είναι Μαθησιακές Δυσκολίες. Τα παιδιά αυτά έχουν προβλήματα πιο ξεκάθαρα και πιο έντονα από σποραδικές αταξίες ή κακή διάθεση, αλλά δεν είναι τόσο σημαντικά ή σοβαρά που να μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως ψυχική ασθένεια.
Τα είδη των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΣΔ/ΠΣ είναι τα εξής:
Σε προσωπικό επίπεδο: χαμηλό αυτοσυναίσθημα, έντονο άγχος, κατάθλιψη, απόσυρση, εχθρότητα, ανυπακοή.
Σε λεκτικό επίπεδο: υπερβολική σιωπή, απειλές, λεκτική επιθετικότητα, άσχημη γλώσσα.
Σε μη-λεκτικό επίπεδο: φυσική επιθετικότητα, έντονη διαταρακτικότητα, ανυπακοή, βίαιη συμπεριφορά, καταστρεπτική συμπεριφορά.
Σε επίπεδο δεξιοτήτων: ανικανότητα ή άρνηση εργασίας, αδυναμία συγκέντρωσης, αδυναμία ολοκλήρωσης στόχων, αδυναμία τήρησης οδηγιών.
Συνοπτικά, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι τα παιδιά ή οι ενήλικες με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζουν χάσμα ανάμεσα σε αυτό που φαίνεται ότι μπορούν να επιτύχουν και σε αυτό που τελικά πετυχαίνουν. Ωστόσο, πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρόκειται για ελλειμματική κατάσταση. Δεν τους λείπει δηλαδή κάτι. Είναι απλά διαφορετικοί. Αν ένα παιδί δεν μπορεί να αποδώσει στο γραπτό λόγο, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ιδιαίτερες ικανότητες σε άλλους τομείς. Συμβαίνει, όμως, ο γραπτός λόγος στην κοινωνία μας να αξιολογείται πολύ ψηλά. Ένα παράδειγμα μπορεί να δοθεί από το χώρο του αθλητισμού. Στην κοινωνία μας οι αθλητικές επιδόσεις δε θεωρούνται απαραίτητες. Αν κάποιο παιδί δε μπορεί να τρέξει γρήγορα δεν το θεωρούμε ελλειμματικό και δεν αμφισβητούμε την ευφυΐα του ή την κανονικότητα του ή την ικανότητά του να διαπρέψει σε όλους τους άλλους τομείς της ζωής του. Αν, όμως, ένα παιδί δε μπορεί να διαβάσει γρήγορα, τότε αμφισβητείται η κανονικότητά του και γενικά η ικανότητα του, σε σημείο που να παραβλέπονται τομείς όπου υπερτερεί, όπως είναι η δημιουργικότητα, η εφευρετικότητα, και η ικανότητα του στον προφορικό λόγο. Με άλλα λόγια, αν ο προφορικός λόγος ήταν πιο σημαντικός από τον γραπτό στο χώρο του σχολείου, τα μη δυσλεξικά παιδιά θα είχαν το πρόβλημα.
1.2 Η σύγχυση που δημιουργεί η σύνδεση του όρου «μαθησιακές δυσκολίες» με τη νοητική καθυστέρηση αποτελεί συχνά αιτία μη έγκαιρης διάγνωσης του προβλήματος. Οι γονείς φοβούμενοι το στιγματισμό του μαθητή, αρνούνται να απευθυνθούν σε ειδικούς για διάγνωση, αγνοώντας την υπόδειξη του εκπαιδευτικού, ο οποίος υποπτεύεται ότι πίσω από την αδυναμία του παιδιού να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του πιθανόν να υποκρύπτονται μαθησιακές δυσκολίες. Όπως υποστηρίζει διευθυντής σχολείου, «Η Πολιτεία θεσπίζει Νόμους, αλλά είναι δύσκολο να πείσεις το γονιό και το μαθητή για το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Πολλές φορές αποκρύβεται η πραγματικότητα, ίσως γιατί ο γονιός δε θέλει να παραδεχτεί ότι το παιδί έχει πρόβλημα.»[3] Στην πραγματικότητα, όμως, ο μαθητής με μαθησιακές δυσκολίες έχει κανονικό ή υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Η άρνηση να έχει μια διαφορετική παιδαγωγική αντιμετώπιση τον καταδικάζει σε υστέρησή του στο σχολείο.
1.3 Αλλά ο φόβος του γονιού για το στιγματισμό του παιδιού του μπορεί να είναι αποτέλεσμα και της προκατάληψης απέναντι στο διαφορετικό. Τα δυσλεξικά παιδιά διαφέρουν από την πλειονότητα και αυτό η κοινωνία μας δεν το συγχωρεί ακόμη και στην περίπτωση των χαρισματικών ατόμων. Το βλέπουμε καθημερινά. Υπάρχει φόβος γενικά απέναντι στην διαφορετικότητα και όλοι προσπαθούμε να είμαστε «νορμάλ» και να κάνουμε και τα παιδιά μας «νορμάλ». Είναι πολύ δύσκολο υπό αυτές τις συνθήκες να αποκαλύψουμε τον πραγματικό μας εαυτό και την διαφορετικότητά μας. Οι γονείς, όμως, που έχουν δυσλεκτικά παιδιά θα πρέπει να τα βοηθήσουν να κατανοήσουν την διαφορετικότητά τους και να μην φοβούνται να την αποκαλύψουν. Το μόνο σημαντικό μαθησιακό πρόβλημα, εξάλλου, είναι ο φόβος. Ο φόβος εμποδίζει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες τους και ο φόβος τα εμποδίζει να προβάλλουν τα πλεονεκτήματά τους. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τα παιδιά αλλά και για τους ενήλικες. Δεν ισχύει μόνο για την δυσλεξία αλλά και για κάθε μορφή παρέκκλισης από αυτό που η κοινωνία όρισε ως φυσιολογικό με μόνο κριτήριο την ποσοτική αντιπροσώπευση.
2. Η πρακτική της αντιμετώπισης των μαθησιακών δυσκολιών
2.1. Το σχολείο έχει την ευθύνη να αντιμετωπίσει τις μαθησιακές δυσκολίες; Η απάντηση είναι αυτονόητη. Το σχολείο δεν είναι απλά ένας φορέας που «πιστοποιεί» την «αξιοσύνη» των «άξιων» και στην καλύτερη περίπτωση δίνει «άφεση αμαρτιών» σε κάποιους που δεν το αξίζουν, με ένα «συγχωροχάρτι» που λέει ότι έχουν δυσλεξία. Ο ρόλος του καθορίζεται από ένα συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, που αναπτύσσεται με βάση το Νόμο 3699/2008 για την «Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες». Σύμφωνα μ’ αυτόν «Η πολιτεία δεσμεύεται (…) επίσης, να διασφαλίζει σε όλους τους πολίτες με αναπηρία και διαπιστωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, ίσες ευκαιρίες για πλήρη συμμετοχή και συνεισφορά στην κοινωνία, ανεξάρτητη διαβίωση, οικονομική αυτάρκεια και αυτονομία, με πλήρη κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους στη μόρφωση και στην κοινωνική και επαγγελματική ένταξη.»[4] Το ερώτημα είναι αν και κατά πόσο το σχολείο καταφέρνει να ανταποκριθεί.
2.2 Η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών προϋποθέτει την έγκαιρη και σωστή διάγνωση.[5] Ποιος, όμως, θα ανιχνεύσει το πρόβλημα; Η κατάσταση εμφανίζεται ως εξής.
- Πολλοί γονείς δεν είναι ενημερωμένοι ή διστάζουν να ζητήσουν την αξιολόγηση των παιδιών τους για τους λόγους που προαναφέραμε.
- Στο σχολείο δεν υπάρχουν ειδικοί παιδαγωγοί ή ψυχολόγοι για να επιφορτιστούν με την ανίχνευση.
- Ο εκπαιδευτικός της τάξης θα πρέπει να ξεχωρίσει τους μαθητές που, κατά την εκτίμησή του, αντιμετωπίζουν κάποιες ειδικές δυσκολίες μάθησης και αφού ενημερώσει το σχολείο, να καλούνται οι γονείς του μαθητή με το "μαθησιακό πρόβλημα``, να ενημερώνονται γι’ αυτό και ταυτόχρονα να τους υποδεικνύεται ότι είναι αναγκαίο να απευθυνθούν στα ειδικά διαγνωστικά κέντρα.[6] Έχει, όμως, τις απαραίτητες γνώσεις ώστε να ευαισθητοποιηθεί και να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ανίχνευσης;
2.3 Το ζήτημα αυτό σχετίζεται με την έλλειψη γενικής και ειδικής επιμόρφωσης στα σχετικά θέματα. Σε κάθε περίπτωση την πρωτοβουλία έχει ο εκπαιδευτικός, εφόσον τον ενδιαφέρει να ασχοληθεί. Καθώς η ευαισθητοποίηση δεν εντάσσεται σε μια οργανωμένη και συστηματική προσπάθεια επιμόρφωσης όλων των εκπαιδευτικών από το βασικό φορέα, που είναι το Υπουργείο Παιδείας, έχει περιορισμένο και αποσπασματικό χαρακτήρα: π.χ. το ΚΕΔΔΥ έχει αρμοδιότητα «την παροχή συνεχούς συμβουλευτικής υποστήριξης και ενημέρωσης στο εκπαιδευτικό προσωπικό και σε όσους συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και στην επαγγελματική κατάρτιση και τη διοργάνωση προγραμμάτων ενημέρωσης και κατάρτισης για τους γονείς και τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, σε συνεχή βάση στην περιοχή αρμοδιότητάς τους, υπό τη μορφή ενημερωτικών ημερίδων που οργανώνονται με ευθύνη του οικείου ΚΕΔΔΥ».[7] Η ενημέρωση προβλέπεται, λοιπόν, από το νόμο, αν και δεν αρκεί, αλλά είτε παραμένει κενό γράμμα, είτε δε φτάνει στον εκπαιδευτικό και το γονέα η πληροφόρηση, είτε δεν κινεί το ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού, γιατί δε συνοδεύεται με διευκολύνσεις και κίνητρα προκειμένου αυτός να ανταποκριθεί πρόθυμα. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο διευθυντές σχολικών μονάδων να αποκρύπτουν από τους εκπαιδευτικούς προσκλήσεις για σεμινάρια και ενημερώσεις για να μην διαταραχθεί το πρόγραμμα του σχολείου.
Έτσι, παρόλο, που διακρίνεται μια κινητικότητα τις τελευταίες δύο δεκαετίες με την παραπομπή κάποιων μαθητών σε διαγνωστικά κέντρα και την αναγνώριση της μαθησιακής τους ιδιαιτερότητας, για το ευρύ φάσμα των εκπαιδευτικών η γνώση σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι τελείως εμπειρική. Άλλωστε, συχνά οι γονείς των μαθητών, χωρίς διαμεσολάβηση του σχολείου, ξεκινούν τη διαδικασία της διάγνωσης, με κίνητρο τη διασφάλιση ευνοϊκότερης μεταχείρισής τους (προφορικής) στις πανελλαδικές εξετάσεις. Αγωνίζονται δηλαδή να επιτύχουν τη διάγνωση στις τελευταίες τάξεις του λυκείου. Είναι ενδεικτική της κατάστασης η μαρτυρία καθηγήτριας σε εσπερινό επαγγελματικό λύκειο, που φοιτούν μαθητές, κυρίως, από 18 ετών και άνω, ότι, κατά την άποψή της, μεγάλο ποσοστό (τουλάχιστον 3-4 παιδιά σε κάθε τμήμα, που το μεγαλύτερο έχει 15 μαθητές), παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Τρία παιδιά με πρόβλημα γραφής, ανάγνωσης είναι σημαντικό ποσοστό. Κατά την εκτίμηση της ίδιας, οι περισσότεροι από τους συναδέλφους της δεν συνειδητοποιούν ότι υπάρχει πρόβλημα, αλλά θεωρούν απλά ότι πρόκειται για κακούς μαθητές, αδιάφορους κ.λ.π.
2.4 Κάτω από τις συνθήκες αυτές είναι προφανές ότι το εκπαιδευτικό σύστημα αποτυγχάνει να ανιχνεύσει έγκαιρα τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών ερμηνεύοντάς τις ως απροθυμία ή τεμπελιά και αποκλείοντάς τα έτσι από το δικαίωμά τους στην εκπαίδευση. Στο αποτέλεσμα αυτό συντείνει, εκτός των παραπάνω, η χρονική καθυστέρηση που παρατηρείται στις υπηρεσίες, οι οποίες έχουν επιφορτιστεί με την διάγνωση, αξιολόγηση και υποστήριξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τα Κέντρα Διαφοροδιάγνωσης, Διάγνωσης και Υποστήριξης (ΚΕΔΔΥ) και τα πιστοποιημένα από το Υπουργείο Παιδείας Ιατροπαιδαγωγικά Κέντρα άλλων Υπουργείων. Ο χρόνος που απαιτείται από την υποβολή της αίτησης του γονιού μέχρι τη διάγνωση κυμαίνεται μεταξύ ενός και ενάμισι χρόνου.
Η καθυστέρηση οφείλεται στο γεγονός ότι δεν επαρκεί ο αριθμός των υπηρεσιών αυτών (σε Αθήνα και Πειραιά υπάρχουν 8 ΚΕΔΔΥ, στη Θεσσαλονίκη 2 και στην υπόλοιπη Ελλάδα 53)[8]. Καθώς η όλη διαδικασία διαρκεί 3-4 ώρες και όλα τα παιδιά πρέπει να εξεταστούν από ψυχολόγο, το κάθε διαγνωστικό κέντρο εξετάζει μόνο ένα παιδί τη μέρα.
Η καθυστέρηση, ωστόσο, της διάγνωσης είτε οφείλεται στον εκπαιδευτικό είτε στους γονείς, είτε στις υπηρεσίες, έχει κύριες και παρεπόμενες συνέπειες για τα παιδιά που αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες:
- καταρχήν τα αποστερεί από την εξατομικευμένη εκπαιδευτική παρέμβαση που θα τα βοηθήσει να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στο σχολείο
- επίσης, τα θέτει σε κίνδυνο να υποστούν δευτερογενείς επιπτώσεις που εντοπίζονται:
α) στην κοινωνικοποίησή τους
β) στις ενδο-οικογενειακές σχέσεις
γ) στον τρόπο που μαθαίνουν
δ) στις ενδο-σχολικές σχέσεις
ε) στην αυτο-αντίληψή τους
στ) στον ψυχισμό τους.
Πιο συγκεκριμένα μπορεί να παρουσιαστούν τα εξής προβλήματα:
· Αίσθημα κατωτερότητας που μπορεί να τα ακολουθήσει σε όλη τους τη ζωή
· Χαμηλή αυτοεκτίμηση (όλα επηρεάζονται από αυτό)
· Παραίτηση
· Συναισθηματικές επιπτώσεις. Σε έρευνα που έγινε στο Λος Άντζελες των Η.Π.Α αναφέρεται ότι το 50% των αυτοκτονιών που διαπράχθηκαν από παιδιά κάτω των 15 ετών, αφορούσε παιδιά που είχαν διαγνωσμένα μαθησιακά προβλήματα – αν και στην κατηγορία αυτή ανήκει μόνο 5% του πληθυσμού[9]. Επίσης στο Οντάριο του Καναδά ερευνητές ανέλυσαν τα σημειώματα που είχαν αφήσει έφηβοι αυτόχειρες (27 στους 267) και διαπίστωσαν ότι το 89% από τα συγκεκριμένα παιδιά είχαν προβλήματα γραφής και ορθογραφίας όμοια με αυτά των παιδιών που έχουν μαθησιακές δυσκολίες.
· Επιπτώσεις στην συμπεριφορά (τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες έχουν δυο φορές περισσότερες πιθανότητες να γίνουν εγκληματίες).
· Συναισθηματικές δυσκολίες (κυρίως ντροπή, επειδή με την διάγνωση έρχεται η ανακούφιση αλλά και το στίγμα)
· Άρνηση για το εκπαιδευτικό σύστημα
· Φόβος (και τον κρύβουν με θυμό, άγχος και φόβο για αποτυχία)
· Προσωποποιούν την αποτυχία (πιστεύουν ότι είναι «χαζά» και δεν μπορούν να μάθουν)
· Φοβούνται την κριτική και την απόρριψη
· Βιώνουν συναισθηματική ευαισθησία (κλαίνε εύκολα, δε θέλουν θόρυβο)
· Αλλάζουν συχνά διάθεση και είναι παρορμητικά
· Τα κοροϊδεύουν οι συμμαθητές (δυστυχώς μερικές φορές και οι εκπαιδευτικοί)
· Παθαίνουν κατάθλιψη
· Παθαίνουν κοινωνική φοβία
· Έχουν δυσκολία στο να προσαρμοστούν σε αλλαγές
· Δε θέλουν να πάνε σχολείο (θυμώνουν πριν το σχολείο, γίνονται βίαια και επιθετικά στο σχολείο, γίνονται ντροπαλά και κοινωνικά αποσυρμένα, είναι πολύ ήσυχα, αντιγράφουν, λένε ψέματα, κλέβουν κυρίως στην εφηβεία, εθίζονται στα ναρκωτικά σαν αποτέλεσμα της χαμηλής αυτοεκτίμησης)
· Βιώνουν την αυτο-εκπληρούμενη προφητεία (πείθονται ότι δε μπορούν να τα καταφέρουν σε τίποτα και τελικά δεν τα καταφέρνουν)
2.5 Η διάγνωση και αξιολόγηση των μαθησιακών δυσκολιών γίνεται στα ΚΕΔΔΥ από διεπιστημονική ομάδα μειωμένης σύνθεσης, συνήθως είναι τριμελής, αν και ο νόμος προβλέπει πενταμελή.[10]
2.6 Η διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών έχει νόημα, αν συνοδεύεται από υποστηρικτικά μέτρα και εξειδικευμένες παρεμβάσεις στο σχολείο και γενικά υπάρχει παρακολούθηση της εκπαιδευτικής πορείας του παιδιού από τον αρμόδιο φορέα.[11] Στην πράξη, όμως, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στη γενική εκπαίδευση, τα ΚΕΔΔΥ παρέχουν ένα πιστοποιητικό αναγνώρισης της ιδιαιτερότητας, που, εφόσον δεν συνοδεύεται από εξειδικευμένες παρεμβάσεις στη διδασκαλία, εκλαμβάνεται από το σχολείο ως πιστοποίηση «αναξιότητας», αφού μεταφράζεται σε διευκόλυνση του παιδιού να εξετάζεται προφορικά στις εξετάσεις. Γενικά, η υπόδειξη των σχολικών συμβούλων προς τους εκπαιδευτικούς είναι να αντιμετωπίζουν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες με επιείκεια, πράγμα, ωστόσο, που αντί να τα εντάσσει στην τάξη, συμβάλλει στο στιγματισμό και την περιθωριοποίησή τους. Όπως επισήμανε και εκπαιδευτικός, «το ζήτημα δεν είναι να μας προτρέπουν να είμαστε επιεικείς, αλλά να μας υποδείξουν πώς θα γίνουμε δημιουργικοί».
Εξάλλου, εξακολουθούν να υπάρχουν εκπαιδευτικοί, που ακόμα και μετά τη διάγνωση συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ο μαθητής είναι τεμπέλης ή αδιάφορος. Φυσικά κανείς δε μπορεί να ξέρει αν η συμπόνια είναι καλύτερη ή χειρότερη από τον αυταρχισμό εκ μέρους των εκπαιδευτικών. Οπωσδήποτε, όμως, και τα δύο δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα της παροχής ίσων ευκαιριών για εκπαίδευση.
2.7 Η έλλειψη εξειδικευμένης παρέμβασης από το κράτος εξαναγκάζει πολλούς από τους γονείς να απευθύνονται σε ιδιωτικούς φορείς, με οικονομική επιβάρυνση σημαντική. Ωστόσο, οι μαθησιακές δυσκολίες δε θεωρούνται ασθένεια και επομένως, ασφαλιστικοί φορείς όπως το ΙΚΑ αρνούνται να αναλάβουν τη δαπάνη. Αυτό αναγκάζει συχνά τους γονείς να καταφεύγουν σε πλάγια μέσα με τη συνεργασία των ιδιωτικών φορέων δηλώνοντας ότι τα παιδιά τους χρειάζονται λογοθεραπεία, για την οποία καταβάλλεται η δαπάνη από τα ασφαλιστικά ταμεία. Σίγουρα, όμως, οι περισσότεροι επαφίενται στην κρατική μέριμνα με όποιες συνέπειες για τα παιδιά τους.
2.8 Αν και προβλέπεται στη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση η δημιουργία τμημάτων ένταξης για μαθητές με ήπιες μαθησιακές δυσκολίες, εφόσον είναι τουλάχιστον τρεις, αυτό δεν εφαρμόζεται στην πράξη για «πρακτικούς λόγους». Αλλά ακόμη και όταν σχηματίζονται παράλληλες τάξεις δεν στελεχώνονται από ειδικούς παιδαγωγούς, αλλά πολλές φορές από ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς, που δεν έχουν ειδικές γνώσεις στις μαθησιακές δυσκολίες.
2.9 Η αντιμετώπιση των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες δεν αποτελεί, βέβαια, υποχρέωση μόνο του σχολείου, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας. Κάτι τέτοιο, όμως, για τα δεδομένα της χώρας μας είναι ακόμα ευχή. Η διάγνωση της δυσλεξίας π.χ. στο βαθμό που γίνεται από ειδικούς, θεωρείται από τους πολλούς ως πιστοποίηση ανικανότητας με αποτέλεσμα το στιγματισμό του παιδιού ή του νέου και με συνακόλουθο τις δευτερογενείς επιπτώσεις που αναφέραμε παραπάνω.
2.10 Η αξιολόγηση από τα ΚΕΔΔΥ γίνεται για μαθητές ηλικίας μέχρι 22 χρόνων. Οι απόφοιτοι πάνω από τα 18, που κατά τη διάρκεια των σπουδών τους δεν αξιολογήθηκαν μπορούν να αξιολογούνται μόνο από τα ιατροπαιδαγωγικά κέντρα.[12] Ο νόμος για την ειδική αγωγή προβλέπει, επίσης, ότι αυτή παρέχεται και στο πλαίσιο των σκοπών της τριτοβάθμιας μη τυπικής, άτυπης και δια βίου εκπαίδευσης.[13]
Πρόβλημα, ωστόσο, γεννάται με μια κατηγορία σχολών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, οι οποίες αρνούνται να εγγράψουν δυσλεξικούς φοιτητές, θεωρώντας ότι δεν είναι ικανοί να εκπληρώσουν τα καθήκοντα στα πλαίσια της επαγγελματικής δραστηριότητας, την οποία θα εξασκήσουν. Πρόκειται για τις στρατιωτικές, αστυνομικές σχολές και εκείνες του εμπορικού ναυτικού. Σύμφωνα με την προκήρυξη για επιλογή σπουδαστών «Όσοι παρουσιάζουν συμπτώματα δυσλεξίας θα παραπέμπονται στις Ανώτατες Υγειονομικές Επιτροπές ως έχοντες παρεκκλίσεις του φυσιολογικού …»[14] κατ’ εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 4 του ΠΔ 133/02 «για τη σωµατική ικανότητα των στρατιωτικών». Κατά την άποψη των υπευθύνων,[15] οι δυσλεξικοί δεν είναι σε θέση να ασκήσουν τα καθήκοντά τους, γιατί «είναι πάντα αναγκαία η χρήση του γραπτού λόγου σε οποιονδήποτε βαθµό και θέση». Και ενώ θα περίμεναν οι φοιτητές που θίγονται, την υπέρ τους παρέμβαση του Υπουργού Παιδείας, αντίθετα εισέπραξαν την αποστασιοποίησή του[16] από τα πεπραγμένα του Υπουργείου Άμυνας.
Φαίνεται, όμως, να αγνοούν οι υπεύθυνοι ότι τα άτομα με δυσλεξία δεν είναι αναλφάβητα. Μετά την υποχρεωτική εκπαίδευση χειρίζονται το γραπτό λόγο ικανοποιητικά, αλλά, επειδή έχουν ελλείμματα στην ορθογραφία και την καλλιγραφία, σε συνθήκες γραπτών εξετάσεων εκδηλώνουν άγχος και δεν αποδίδουν ισάξια των ικανοτήτων τους. Μια τέτοια στάση, λοιπόν, της πολιτείας που στηρίζεται σε προσχήματα και προκαταλήψεις, είναι καταδικαστέα, καθώς αποκλείει μια κατηγορία ατόμων από την ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος και κατά συνέπεια την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.
3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Απ’ όσα εκτέθηκαν παραπάνω προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι απαιτείται ακόμα να διανύσουμε μακρύ δρόμο προκειμένου τα άτομα με μαθησιακές δυσκολίες να απολαμβάνουν το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα της ισότητας στην εκπαίδευση και στις ευκαιρίες της ζωής. Τα εμπόδια που συναντούν προέρχονται από παντού:
- Από τους εκπαιδευτικούς που είτε δεν είναι ευαισθητοποιημένοι είτε προσπαθούν με μοναδικό μέσο την επιείκεια.
- Από τους γονείς που είτε δεν είναι ενημερωμένοι είτε διστάζουν μπροστά στον κίνδυνο στιγματισμού του παιδιού.
- Από τις υπηρεσίες διάγνωσης που δεν ανταποκρίνονται στο σκοπό τους
- Από τους διάφορους φορείς εκπαίδευσης που καλύπτονται πίσω από στερεοτυπικά σχήματα και προκαταλήψεις στερώντας από τα δυσλεξικά παιδιά το δικαίωμα να συμμετέχουν ελεύθερα στην επαγγελματική και κοινωνική ζωή.
- Από την ευρύτερη κοινωνία που αποστρέφεται το διαφορετικό.
Με βάση τα παραπάνω σημαντικότερη προτεραιότητα κρίνεται η σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γονέων, εκπαιδευτικών και της συνολικής κοινωνίας.
Η ευθύνη του εκπαιδευτικού συστήματος δε σταματά στη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών. Πρέπει να επεκταθεί στη συστηματική και οργανωμένη διδακτική παρέμβαση και στην ψυχολογική υποστήριξη τόσο των παιδιών όσο και των εκπαιδευτικών και των γονέων.
Τέλος, η ισότητα των ατόμων δεν υλοποιείται μόνο με διακηρύξεις ούτε μεταφράζεται σε απλή παροχή ισότητας ευκαιριών αλλά πραγματώνεται με την ισότητα ως προς τα αποτελέσματα. Συνεπώς, ο στόχος της εκπαίδευσης επιτυγχάνεται μόνο στο βαθμό που συμβάλλει αποτελεσματικά στο να αρθούν οι διάφοροι φραγμοί στην πρόσβαση των ατόμων στα κοινωνικά αγαθά.
[2] Hammill, D.D. (1990), A brief history of learning disabilities. Στο P. Myers & D.D. Hammill (Επιμ.) Learning disabilities: Basic concepts, assessment practices and instructional strategies, Austin , TX
[3] Κρικώνη, Γ., Τι ισχύει για τους μαθητές που έχουν ΔΥΣΛΕΞΙΑ, http://www.alfavita.gr, Ελήφθη 9-5-2010
[5] Ως διάγνωση νοείται η εκπαιδευτική αξιολόγηση με σκοπό τη συγκέντρωση στοιχείων και δεδομένων που θα βοηθήσουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή εκπαιδευτικών προγραμμάτων - παρεμβάσεων. Άρθρο 1, Ν. 3699/2008
[7] Άρθρο 4, παρ. 1δ, του Ν. 3699/2008, ενώ κατά το άρθρο 12 «Σκοπός των ΚΕΔΔΥ είναι, (…) καθώς και υποστήριξης, πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης των εκπαιδευτικών, των γονέων και της κοινωνίας.»
[10] Ν. 3699/2008, αλλά η υπ’ αριθμ. Γ6/136087/19-12-2002, του ΥΠ.Ε.Π.Θ. «Ειδική μαθησιακή δυσκολία (δυσλεξία)», αναφέρει ότι «Το χορηγούμενο από τα ανωτέρω Κέντρα πιστοποιητικό δυσλεξίας θα γίνεται δεχτό από το σχολείο, εφόσον η διάγνωση και η αξιολόγηση της μαθησιακής δυσκολίας έχουν γίνει από διεπιστημονική ομάδα τριών τουλάχιστον ειδικών, οι οποίοι και θα συνυπογράφουν.»
[11] Άθρο 4, παρ. 1στ, Ν3699/2008.. Το ΚΕΔΔΥ «Ειδικότερα για τους μαθητές με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, όπως δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσγραφία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, εισηγείται τη μέθοδο διδασκαλίας και αξιολόγησης για τον έλεγχο και πιστοποίηση των γνώσεων του μαθητή στα μαθήματα που εξετάζεται, σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών.»
[14] Προκήρυξη διαγωνισμού επιλογής σπουδαστών των Στρατιωτικών Σχολών Ακαδημαϊκού Έτους 2009-2010, σ. 27
[15] Απάντηση του Υφυπουργού Εθνικής Άμυνας, Κ. Τασούλα την 9-2-2009 στην υπ' αριθµ. 12358/13-1-09 ερώτηση του Βουλευτή Κ. Μητσοτάκη
[16] Απάντηση του Υπουργού Παιδείας Α. Σπηλιωτόπουλου την 9-2-2009 στην υπ’ αριθμ. 12358/13-1-09 ερώτηση του Βουλευτή Κ. Μητσοτάκη
9) Το τρομερό σας δίχρονο
Μαρία Κοκκίνου
Κι έτσι χωρίς καλά καλά να το καταλάβετε το μωρό σας έκλεισε τα δυο του χρόνια. Πέρασαν πια τα προβλήματα της νύχτας και σχεδόν τα έχετε ξεχάσει. Τέρμα οι άυπνες νύχτες με το μωρό στην αγκαλιά. Δυστυχώς όμως τώρα αρχίζουν για σας τα προβλήματα της ημέρας. Ζείτε με ένα αεικίνητο ανθρωπάκι που μόλις και προλαβαίνετε να το πιάσετε πριν τρέξει στη μέση του δρόμου, που του βγάζετε από το στόμα με το ζόρι το καπάκι από το αναψυκτικό, που θέλει να δοκιμάσει τις νερομπογιές και το άζαξ για τα τζάμια και που οι μόνες στιγμές που δεν ακούγεται μέσα στο σπίτι είναι όταν επιμελώς αδειάζει το περιεχόμενο από τα συρτάρια της ντουλάπας. Έχοντας μεγαλώσει δυο παιδιά ξέρω ακριβώς πως νιώθετε. Απελπισμένοι. Θέλετε να το προστατέψετε και προσπαθείτε να βρείτε τρόπους για να το κάνετε. Ποτέ δεν το αφήνετε από τα μάτια σας. Κλειδώνετε όλα τα ντουλάπια. Βάζετε προστατευτικά πλέγματα στα κάγκελα του μπαλκονιού. Το κυνηγάτε να το πιάσετε όταν απομακρύνετε τρέχοντας. Προσπαθείτε να προβλέψετε την επόμενη σκανταλιά του για να προλάβετε. Όμως πιστέψτε με. Υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος. Η πλευρά που βλέπει το μωρό σας. Παρατηρήστε το και δείτε τον κόσμο από τα δικά του μάτια. Ένα κόσμο συναρπαστικό, γεμάτο μυστήρια και υποσχέσεις. Αφήστε το να γίνει έμπνευση για σας και ξαναανακαλύψτε τον κόσμο που παίρνετε σαν δεδομένο. Χιλιάδες φανταστικά πράγματα του συμβαίνουν κάθε ημέρα. Διαλέξαμε μερικά από αυτά και σας προτείνουμε τρόπους, όχι να το προστατέψετε εμποδίζοντάς το, αλλά να το βοηθήσετε να δώσει τον καλύτερο εαυτό του σε αυτή την συναρπαστική περιπέτεια της ηλικίας του.
Μπορεί να εκφραστεί
Το δίχρονο
Μπορώ να τρέξω χωρίς να πέφτω! Μπορώ να παίξω με τη μαμά! Κοίτα γελάει με τα αστεία μου!
Καταλαβαίνω όλα όσα μου λέει! Μπορώ να της κάνω χαδάκια και να μου κάνει το χατίρι. Και η μουσική! Μπορώ και να χορέψω!
Όταν μιλάω η μαμά με καταλαβαίνει! Μπορώ να της πω ότι διψάω και να μου φέρει νερό! Ωραίο πράγμα η ομιλία! Για να δω το στόμα της. Πως το λέει αυτό το καινούργιο. Ποήλατο. Όχι μάλλον ποβήλατο. Δύσκολη λέξη. Ας ξεκαρδιστώ στα γέλια. Ωραία που τα περνάμε με την μαμά!
Εσείς
Σε αυτή την ηλικία μαθαίνει να εκφράζετε με κάθε τρόπο και του αρέσει. Του αρέσει να γελάει, να μιλάει, να χορεύει, να κινείται. Όλα είναι συναρπαστικά. Το σπουδαιότερο που του συμβαίνει είναι η εκμάθηση της γλώσσας επειδή σηματοδοτεί και την αρχή της συμμετοχής του στον κόσμο των ενηλίκων. Για να το βοηθήσετε προσπαθήστε να του μιλάτε συνέχεια και να του λέτε πως αισθάνεστε. Έτσι θα καταλάβει ότι οι λέξεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να εκφράσουν συναισθήματα. Βοηθήστε το να αναπτύξει το χιούμορ του ανατρέποντας καταστάσεις όπως για παράδειγμα το να του λέτε στα παραμύθια ότι όταν ο λύκος πήγε να φάει την Κοκκινοσκουφίτσα σκόνταψε και έπεσε. Αφήστε το να εκφραστεί με το σώμα του αφήνοντάς το να τρέξει και να χορέψει. Χορέψτε και σεις μαζί του. Μην το διορθώνετε αν κάνει λάθη στην ομιλία. Τα λάθη είναι αναμενόμενα μέχρι και την ηλικία των τεσσάρων χρόνων. Αν δεν καταλαβαίνετε τι λέει μπορείτε να το διευκολύνετε ρωτώντας το.
Ζει για να ανακαλύπτει τον κόσμο
Το δίχρονο
Τι να έχει άραγε αυτό το ντουλάπι. Για να δούμε. Α! Μια μπλούζα. Δεν με ενδιαφέρει. Ας την πετάξω στο πάτωμα για να ψάξω περισσότερο. Α! Κι άλλη μπλούζα. Ωπ! Για να δούμε τι είναι αυτό πάνω στη ζακέτα. Λες να είναι νόστιμο. Ας το δοκιμάσω. Ωχ. Η μαμά. Για να το κρύψω μέσα στο στόμα να μην μου το πάρει. Πάλι το είδε. Δεν ανοίγω το στόμα.
Ωραίο το καρπούζι στο πιάτο. Για να δούμε τώρα πως θα φαίνεται πάνω στο πάτωμα. Τέλεια! Παίρνουμε το πιάτο στα χέρια και…. τι ωραία που γλιστράει το καρπούζι. Κοίτα πόσο ωραίο θόρυβο κάνει όταν πέφτει στο πάτωμα. Και πόσο όμορφο είναι το κόκκινο πάνω στο μπεζ χαλί! Ωχ. Πάλι έκανα τη μαμά να θυμώσει.
Εσείς
Κάθε τι που πιάνει θέλει να το εξερευνήσει. Θέλει να το αδειάσει, να το κάνει κομματάκια, να το πετάξει για να δει τι θόρυβο κάνει, να το αγγίξει, να το μυρίσει, να το δοκιμάσει. Κάθε φορά λοιπόν που αντί να βάλει τον πουρέ από καρότο στο στόμα τον πετάει στο πάτωμα και κάθε φορά που αδειάζει όλο το περιεχόμενο της τσάντας σας μέσα στο σκουπιδοτενεκέ προσπαθήστε να θυμηθείτε ότι έτσι μαθαίνει για τον κόσμο και να κρατήσετε την ψυχραιμία σας. Φροντίστε να του δίνετε ερεθίσματα. Δεν χρειάζεται να αγοράσετε πανάκριβα παιχνίδια και να οργανώνετε συχνά ειδικές εκδρομές. Μια βόλτα με το λεωφορείο ή ένα παράξενο κουτί μπορεί να του αρκεί. Προσέξτε όμως. Η ποικιλία του είναι απαραίτητη για να μαθαίνει αλλά μην το κουράζετε με πολύπλοκα πράγματα που δεν μπορεί να τα χειριστεί. Αν κάτι το δυσκολεύει μην επιμένετε. Και όσο και να σας είναι δυσάρεστο επιτρέψτε λίγη ακαταστασία. Μπορεί να σας εκνευρίζει αλλά αν το ξανασκεφτείτε είναι διασκεδαστική και εκπαιδευτική.
Ο μικρός βοηθός
Το δίχρονο
Για να δούμε. Τι έβαλε η μαμά στην κατσαρόλα. Από αυτό το κουτί, και από αυτό το μπουκάλι και μάλλον και από αυτό το μπουκάλι. Και μετά το ανακάτεψε. Ωραίο φαγητό! Ας την ταίσω τώρα κι εγώ.
Για να δούμε και το τηλέφωνο. Εύκολο! Το σηκώνεις και πατάς τα κουμπιά. Και μετά μιλάς. Τι νάνε αυτό το καλώδιο σε αυτή την πρίζα. Ας το τραβήξουμε. Ωχ! Έπεσε το τηλέφωνο. Δεν πειράζει ας πάμε τώρα στον υπολογιστή. Για να δούμε εδώ τι γίνεται με τα κουμπιά που πατάει η μαμά. Κρίμα. Πάλι η μαμά έρχεται να με πάρει. Ας κλάψω μήπως και με αφήσει. Τίποτα. Όσο και να κλαίω δεν γίνεται τίποτα. Δεν πειράζει. Ας παίξω για την ώρα με τα κουζινικά που μου έφερε η θεία.
Εσείς
Σε αυτή την ηλικία το παιδί μαθαίνει με τη μίμηση. Θέλει να κάνει ότι κάνετε αλλά φυσικά δεν μπορεί να το κάνει και όπως το κάνετε. Δείξτε ανοχή και προσπαθήστε να του αγοράσετε παιχνίδια που μοιάζουν με τα αντικείμενα που εσείς χρησιμοποιείται στο σπίτι. Ένα τηλέφωνο, μια μικρή σκούπα, ένα μικρό ποτιστήρι για να σας βοηθάει στο πότισμα θα το ενθουσιάσουν. Και επιτρέψτε του να σας βοηθάει όπου είναι εφικτό. Αυτό θα το κάνει να νιώθει μέλος της οικογένειας και θα του δώσει δύναμη και αυτοπεποίθηση. Αφήστε το για παράδειγμα να αδειάσει μαζί σας τις σακούλες από το σούπερ μάρκετ και δείξτε του πόσο πολύ εκτιμάτε την βοήθειά του. Μην ξεχάσετε να το ευχαριστήσετε και να παινέψετε το κατόρθωμά του. Ποτέ μην κριτικάρετε. Πριν βέβαια του ζητήσετε να σας βοηθήσει βεβαιωθείτε ότι έχετε τον απαραίτητο χρόνο για να είστε υπομονετικοί. Σε αυτό το στάδιο ο παιδικός σταθμός μπορεί να βοηθήσει πολύ το παιδί όπου το περιβάλλον είναι δομημένο ειδικά για την ηλικία του.
Αναπτύσσει κοινωνική ζωή
Το δίχρονο
Να ένα παιδάκι στο καρότσι με τη μαμά του. Τι κρατάει στο χέρι. Α! Ένα αρκουδάκι. Λες να είναι καλύτερο από το δικό μου. Για να δούμε. Μπορώ να του το αρπάξω τώρα που δεν κοιτάει. Ωπ! Το βούτηξα. Πω πω άρχισε να κλαίει. Όχι δεν του το δίνω πίσω. Τα θέλω και τα δυο αρκούδια. Μου το πήραν. Τώρα θα κλαίω εγώ. Δεν πειράζει. Πάλι καλά περάσαμε.
Η μαμά και ο μπαμπάς όμως ποτέ δεν τσακώνονται με τους φίλους τους. Πάντα γελάνε. Ας πιάσω και γω αυτό το μωρό στο πάρκο από το χέρι. Μπορούμε να περπατήσουμε μαζί. Ίσως και να παίξουμε.
Εσείς
Το παιδί στην ηλικία των δυο χρόνων αρχίζει να βλέπει τα μωρά γύρο του σαν συνομήλικα που θα μπορούσε να παίξει μαζί τους. Φυσικά δεν μπορεί ακόμη να μοιραστεί μαζί τους ούτε ξέρει και πώς να παίξει. Το βοηθάει όμως πολύ να συναναστρέφεται άλλα παιδάκια της ίδιας ηλικίας και να μαθαίνει να υποχωρεί, να μοιράζετε και να διασκεδάζει χωρίς να γίνεται εγωκεντρικό. Οι γονείς μπορούν να του δώσουν το καλό παράδειγμα έχοντας και οι ίδιοι φίλους και δείχνοντάς του πόσο πολύ τους αγαπούν και πόσο η συντροφιά τους μπορεί αν τους αλλάξει την διάθεση. Αν το παιδάκι σε αυτή την ηλικία δεν θέλει να συναναστρέφεται τα άλλα παιδιά μην ανησυχήσετε. Μπορεί να μάθει την κοινωνικότητα μόνο και μόνο με την παρατήρηση. Αργότερα θα αρχίσει και αυτό να συμμετέχει. Και πάλι ο παιδικός σταθμός μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει την κοινωνικότητά του αφού εκεί συναναστρέφεται με παιδάκια της ηλικίας του.
Γίνεται ανεξάρτητο άτομο
Το δίχρονο
Όχι εμένα δεν μου αρέσει το καρότο. Όχι δεν πρόκειται να ανοίξω το στόμα μου.
Και μην τολμήσετε καν να σκεφτείτε ότι θα φορέσω αυτά τα καφέ παπούτσια. Θέλω τα κόκκινα. Μόνο τα κόκκινα. Ωραία. Μου τα φορέσατε με το ζόρι. Και γω θα τα βγάλω. Τέλεια. Τα κατάφερα. Τελικά θα μου φορέσουν τα κόκκινα.
Εσείς
Παρατηρήστε το παιδί σας σε αυτή την ηλικία και θα εκπλαγείτε με το πόσο έντονα δηλώνει τις προτιμήσεις τους. Θέλει να δοκιμάσει τις δικές του δυνάμεις και τα δικά σας όρια. Αφήστε το να έχει τις δικές του προτιμήσεις και σεβαστείτε το αλλά θέστε κάποια αδιαπραγμάτευτα όρια για πράγματα που δεν τα επιτρέπετε. Ναι μπορεί να διαλέξει τα παπούτσια που φοράει αλλά δεν μπορεί να τρώει σοκολάτα για πρωινό φυσικά. Καλό είναι να χρησιμοποιείται την πρόληψη και όχι την καταστολή. Δείξτε του από πριν τι μπορεί να ανεχτείτε και τι όχι για να αποφύγετε τις εντάσεις. Φροντίστε επίσης να το επιβραβεύετε συνέχεια για ότι καλό κάνει και δημιουργήστε συνθήκες για να κάνει κάτι που θα το πετύχει και θα του αναπτερώσει το ηθικό. Δείξτε του πόσο πιστεύετε στις δυνάμεις του και παρακολουθείστε το να προχωράει από την μια νίκη στην άλλη.
10) Αλλοδαπά παιδιά στα Ελληνικά σχολεία.
Είναι γεγονός ότι πάρα πολλοί γονείς ανησυχούν για την παρουσία αλλοδαπών παιδιών στις τάξεις των παιδιών τους. Οι πιο πολλοί δεν ξέρουν ακριβώς το λόγο της ανησυχίας τους αλλά από πολύ έως λιγότερο όλοι εκφράζουν κάποιους φόβους. Άρα είναι δεδομένο ότι υπάρχει ανησυχία. Υπάρχει όμως και πρόβλημα;
Πρόβλημα επίδοσης ή εθνικότητας;
Πρώτα από όλα όταν λέμε αλλοδαπά παιδιά προφανώς εννοούμε παιδιά από την ανατολική Ευρώπη, την Ασία ή την Αφρική επειδή δεν νομίζω ότι δημιουργούνται οι ίδιες φοβίες στους γονείς όταν τα παιδιά τους πρόκειται να φοιτήσουν στο ίδιο σχολείο με παιδιά από την Γαλλία, την Αγγλία ή την Ισπανία.
Οι περισσότεροι γονείς ισχυρίζονται ότι το πρόβλημα δεν είναι η διαφορετική εθνικότητα αλλά οι διαφορές στις επιδόσεις των μαθητών που φοιτούν στην ίδια τάξη. Πράγμα το οποίο θα έπρεπε να ισχύει και για τα παιδιά που προέρχονται από την Γαλλία ή την Αγγλία. Εξάλλου θα πρέπει να σας θυμίσω ότι πάντα σε όλες τις τάξεις υπήρχαν και θα υπάρχουν παιδιά που θα έχουν διαφορετικές επιδόσεις έστω και αν εκδιώξουμε τα αλλοδαπά παιδιά. Βέβαια το θέμα είναι αν όντως τα παιδιά από άλλες χώρες έχουν χαμηλότερες γενικά επιδόσεις από τα Ελληνόπουλα. Αυτό είναι μια ατυχής γενίκευση. ΄Έχω διδάξει σε τάξη όπου ο χειρότερος μαθητής ήταν από την Αλβανία αλλά και ο καλύτερος μαθητής ήταν επίσης από την Αλβανία.
Πολλές φορές επίσης τα αλλοδαπά παιδιά έχουν καλύτερη βαθμολογία από τα Ελληνόπουλα επειδή είναι εξίσου έξυπνα αλλά πολύ πεισματάρικα. Εξάλλου τώρα πια όσον αφορά την γλώσσα τα περισσότερα δεν διαφέρουν από τα δικά μας παιδιά μια και έχουν γεννηθεί εδώ. Έτσι σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται να πάει πίσω μια τάξη επειδή υπάρχουν παιδιά από άλλες χώρες όπως έχει δείξει η εμπειρία μας. Ακόμη και αν κάποια δεν μιλούν καλά την γλώσσα την μαθαίνουν πολύ γρήγορα με την ανάλογη βοήθεια. Είναι προφανές λοιπόν ότι εκείνο που ανησυχεί τους γονείς είναι η συναναστροφή των παιδιών τους με τα αλλοδαπά παιδιά παρόλο που πολλές φορές δεν το παραδέχονται και μιλούν για την επίδοση.
Θέμα γλώσσας ή συναναστροφής;
Ένα πρόβλημα που μπορεί να προκύψει από την φοίτηση των ξένων παιδιών στα Ελληνικά σχολεία είναι το θέμα της γλώσσας. Αλλά αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότατα με τα φροντιστηριακά τμήματα ή τις τάξεις υποδοχής. Κατά τα άλλα πιστεύω ότι παιδιά με διαφορετική κουλτούρα όχι μόνο δεν δημιουργούν πρόβλημα μέσα στην τάξη αλλά μπορούν να συνεισφέρουν και σε πολλούς τομείς.
Δεν αρνούμαι ότι η γλώσσα είναι βασικός παράγοντας αλλά μπορεί να ξεπεραστεί με σωστή αντιμετώπιση από το κράτος όπως για παράδειγμα τις τάξεις υποδοχής. Το σχολείο όμως δεν είναι μόνο το μάθημα της γλώσσας. Είναι κοινωνικοποίηση, κίνητρα, προετοιμασία για την ένταξη του παιδιού στην κοινωνία και φυσικά άλλα μαθήματα πέρα από την γλώσσα. Η φοίτηση των παιδιών μας σε σχολείο με αλλοδαπά παιδιά θα μπορούσε να βοηθήσει σε πάρα πολλά πράγματα και θα αναφέρω μόνο μερικά από αυτά. ΄Όσον αφορά στα κίνητρα και την θέληση για μάθηση τα Ελληνόπουλα μπορεί να έχουν ένα καλό παράδειγμα που θα τους προσφέρει ώθηση. Μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης έχουν κίνητρα και δύναμη επειδή οι οικογένειές τους έχουν έρθει εδώ για να πετύχουν συγκεκριμένους στόχους. Νομίζω ότι οι ελληνικές οικογένειες έχουν επαναπαυτεί στο βιοτικό επίπεδο που έχουμε κατορθώσει να φτάσουμε και μαζί με τις οικογένειες έχουν επαναπαυτεί και τα παιδιά τους.
Όσον αφορά τώρα στην κοινωνικοποίηση των παιδιών δεν είναι μόνο θετικό το να συναναστρέφονται παιδιά από άλλες χώρες αλλά θα μπορούσα και να το θεωρήσω απαραίτητο. Εν όψη της πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης τα παιδιά μας πρέπει να μπορούν να έρχονται σε επαφή με ανθρώπους από άλλους πολιτισμούς και να μάθουν να σέβονται την διαφορετικότητα των άλλων όπως επίσης και να απαιτούν το σεβασμό της δικής τους διαφορετικότητας. Και ας υποθέσουμε ότι τα Ελληνόπουλα τελικά κατορθώνουν να αποφύγουν τα αλλοδαπά παιδιά στο σχολείο. Τι θα γίνει αργότερα; Θα συνεχίσουν να φεύγουν; Αφού η κοινωνία στην οποία θα ζήσουν είναι δεδομένη και είτε μας αρέσει είτε όχι περιλαμβάνει και άτομα από άλλες χώρες. Αρκεί βέβαια αυτή η θετική συγκυρία να μην μετατραπεί σε αρνητική λόγω της αδιαφορίας. Είναι πολύ σημαντικό να βοηθηθούν τα παιδιά που δεν ξέρουν καλά την ελληνική γλώσσα.
Σε όλα τα σχολεία που έχουν αλλοδαπά παιδιά μπορούν να δημιουργηθούν τάξεις υποδοχής ή φροντιστηριακά τμήματα αρκεί να το ζητήσει ο διευθυντής του σχολείου. Ειδικά για τα φροντιστηριακά τμήματα η μόνη προϋπόθεση για την δημιουργία τους είναι το να υπάρχουν 3-8 μαθητές. Και αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε να εντάξουμε τα παιδιά αυτά στις τάξεις των σχολείων μας γιατί θα πρέπει να μάθουμε τα παιδιά μας να συνυπάρχουν με όλα τα άτομα. Με άτομα που έχουν διαφορετικό χρώμα, διαφορετική θρησκεία, διαφορετικές απόψεις, διαφορετικές ικανότητες και διαφορετική εθνικότητα χωρίς να επιδιώκουν ούτε το να τα αποφεύγουν ούτε και να τα συναναστρέφονται.
Δεν υπάρχουν μόνο στα Ελληνικά σχολεία αλλοδαπά παιδιά!
Πάντως στις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν σταματήσει να χωρίζουν τα παιδιά σε τάξεις ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές τους επειδή έχει αποδειχτεί ότι οι φοίτηση διαφορετικών παιδιών στα ίδια τμήματα προσφέρει πολλά θετικά στοιχεία και σχεδόν κανένα αρνητικό εφόσον η πολιτεία φροντίσει για τις ιδιαίτερες ανάγκες των διαφορετικών αυτών ατόμων. Και αυτό ισχύει όχι μόνο για τα αλλοδαπά παιδιά που εντάσσονται πολύ εύκολα αλλά και για τα παιδιά με νοητική υστέρηση ή κινητικές δυσκολίες.
Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι και στην Ελλάδα απαγορεύεται από το νόμο να διαχωρίζονται οι μαθητές ανάλογα με τον τόπο προέλευσής τους.
΄Έχω ωστόσο παρατηρήσει ότι τα παιδιά που αποφεύγουν να παίξουν με αλλοδαπά παιδιά είναι γενικά αυτά που απομονώνονται εύκολα και από τα υπόλοιπα παιδιά. Κάποτε είχα μια μαθήτρια από την Ελλάδα που αρνήθηκε επίμονα να συνεργαστεί με άλλη μαθήτρια από την Αλβανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το συγκεκριμένο παιδί είχε γενικά προβλήματα στη ομαδική εργασία. Αυτό πρέπει να οφείλεται στην οικογένεια που μεταδίδει στα παιδιά φοβίες για το κοινωνικό περιβάλλον γενικά. Διότι το παιδί που θα μάθει να φοβάται τους ανθρώπους που έχουν διαφορετική εθνικότητα κάποτε θα γενικεύσει την φοβία του και θα φοβάται οτιδήποτε είναι διαφορετικό. Τα περισσότερα προβλήματα πάντως προέρχονται από τους γονείς των μαθητών όσον αφορά την φοίτηση αλλοδαπών στα σχολεία. Τα ίδια τα παιδιά δεν έχουν κανένα πρόβλημα αν από το σπίτι έχουν μάθει να αποδέχονται την διαφορετικότητα. Γι αυτό παρόλο που και ο δάσκαλος είναι σημαντικός παράγοντας στο να γίνουν αποδεχτά τα παιδιά από άλλες χώρες πρέπει κυρίως από την οικογένεια να υπάρχει η ανοχή. Πρέπει οι γονείς να πεισθούν ότι η ύπαρξη ξένων παιδιών στην τάξη του παιδιού τους δεν είναι αναγκαίο κακό αλλά ένα δεδομένο που μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα αν το χειριστούμε σωστά. Εξάλλου τώρα πια είναι ελάχιστα τα αλλοδαπά παιδιά που δεν μιλούν την ελληνική και χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
11) Oι φωνές στα παιδιά επιδεινώνουν την άσχημη συμπεριφορά τους.
Nέα έρευνα που παρουσιάστηκε στο ετήσιο συνέδριο της "Royal Economic Society" έδειξε ότι η συμπεριφορά των γονέων να φωνάζουν στα παιδιά τους και να τα τιμωρούν προκειμένου να τα διαπαιδαγωγήσουν, μπορεί να επιδεινώσει την συμπεριφορά τους αντί να τη βελτιώσει.
Μια ομάδα ψυχολόγων στο London School of Economics, με επικεφαλής την Dr. Laure De Preux, ανέλυσε περίπου 19.000 παιδιά που γεννήθηκαν κατά τα δύο πρώτα χρόνια αυτού του αιώνα, χρησιμοποιώντας στοιχεία που συλλέχθηκαν από τους γονείς λίγο πριν γίνουν ενός έτους, στη συνέχεια όταν ήταν τριών, πέντε και τέλος επτά ετών.
Στην ψυχολογική έρευνα συμμετείχαν παράλληλα οι εκπαιδευτικοί και τα μεγαλύτερα αδέλφια των παιδιών, ώστε να υπάρξει πιο αξιόπιστη μέτρηση συμπεριφοράς αυτών.
Διαπιστώθηκε ότι οι υπερβολικές κραυγές των γονέων πράγματι οδηγούσαν σε επιδείνωση της (ζητούμενης) πειθαρχίας, ενώ η επεξηγηματική και η συναισθηματική επικοινωνία με τα παιδιά έδειξε ότι ήταν πιο πιθανό να βελτιώσει τη συμπεριφορά τους, χωρίς ταυτόχρονα να βλάπτει την ευημερία τους.
Ωστόσο, οι ερευνητές αναγνώρισαν ότι ήταν δύσκολο να διαχωρίσουν άλλους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα επίπεδα πειθαρχίας των παιδιών. Για παράδειγμα, οι γονείς της μεσαίας τάξης ήταν πιο πιθανό να έρθουν κοντά στα παιδιά τους για να επικοινωνήσουν μαζί τους, αλλά ήταν επίσης πιο πιθανό να εφαρμόσουν δομημένα καθημερινά προγράμματα, όπως τι ώρα θα πάνε για ύπνο και να παρέχουν φαγητό πλούσιο σε θρεπτική αξία, παράγοντες που είναι γνωστό ότι ενισχύουν την ευημερία και την καλή συμπεριφορά, σε σχέση με τις φτωχότερες οικογένειες.
Η Ψυχολόγος Δρ Helen O'Connor, μέλος του Βρετανικού Ψυχολογικού Συλλόγου, σχολιάζει :
"Η θετική ανατροφή των παιδιών έχει από καιρό αναγνωριστεί ως ευεργετική για τα παιδιά και αυτή η μελέτη φαίνεται να επιβεβαιώνει αυτές τις διαπιστώσεις. Πρέπει πάντοτε να ενθαρρύνονται οι παράγοντες των ενισχύσεων και των αρχών συμπεριφοράς στα παιδιά".
"Ωστόσο, οι συμβουλές σχετικά με την ανατροφή των παιδιών πρέπει να λάβουν υπ' όψιν τους και τα άλλα ευρήματα της μελέτης και κατά πόσον άλλες ερμηνείες για τις αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών μπορεί να είναι υπεύθυνες να ενισχύσουν τον γονεϊκό ρόλο, εκτός από το να φωνάζουν στα παιδιά τους".
"Περαιτέρω έρευνα σε αυτό τον τομέα είναι ζωτικής σημασίας και θα πρέπει να ενθαρρυνθεί, ώστε να υποστηρίξουν τους γονείς με δυσκολία στη διαχείριση παιδιών με προβλήματα συμπεριφοράς".
Πηγή: www.psychologynow.gr
